Мобил қурылмалар цифрлы ямаса сымсыз технологиялар арқалы локал ҳәм глобал тармақларға жалғаныўды тәмийинлеўши компакт қурылмалар болып табылады. Бүгинги күнде пайдаланыўшылар мәселесин шешиў ушын арналған Мобил қурылмалардың кең спектри усынылған.Олар тийкарынан әпиуайы телефонлар менен смартфон коммуникаторларда пайдаланылады.

Мобил қурылмалар классифифкациясы
Мобил қурылмалар түрлерине бола олардың бир неше категориялары бар:

- соталық телефонлар
- пейджерлер
- смартфонлар
- қалтада алып жүриў ушын қолайластырылған (КПК)
- коммуникаторлар.

Соталық телефонлар, портатив қурылма болып, тийкарғы хызмети сота тармағы арқалы даўыс байланыс хызметин усыныў. Соталық телефонлар әмелий программалар ушын арналмаған, операцион система менен басқарылады.

Бүгинги күнде сота телефонлары сымсыз қурылмалар болып, олар тийкарынан Мобил қурылмалар базарында қолланылады. Көпшилик имканиятлар ишинде даўыс байланыслары кеңнен пайдаланылады, бирақ мағлыўматларды узатыўдың сымсыз протоколы есабынан ҳәм текстлик хабарлардың алмасыў мүмкиншилиги тийкарында мағлыўматларды узатыў ҳәм қайта ислеў бойынша басқа қолланбаларда шыға баслады.

Әдетте бундай телефон өлшеми бойынша үлкен болмаған, мағлыўматларды киритиў ушын арналған 12-кнопкалы клавиатура типинде шығарылған. Соталық телефонлардың тийкарғы артықмашылығы олардан кеңнен қолланыў мүмкиншилиги, яғный пайдаланыўшылар ушын арналған конкрет қолланбаларды ислеп шығарыў мүмкин. Мысалы, бундай қолланбалар: трафик ҳаққындағы есабатлар, билет сатып алыў ямаса жаңалықларды оқыў. Бул қолланбалардың барлығында мағлыўматлардың шекленген қурамы бекитилген болып, егерде сиз корпоратив қолланбаны енгизиўди қәлесеңиз, мысалы, сатыўды жеделлестириў ямаса хызмет көрсетиў автоматизациясы, оның ушын күшли қурылма зәрүр.

Соталық телефонларда сымсыз модемлер орнатылған болып, олар арқалы сымсыз тармақларға аңсат жалғаныў мүмкин. Пайдаланыўшы жалғанғаннан соң, модем даўыс байланысы ҳәм қолланба ретинде пайдаланылады, ямаса WAP арқалы сымсыз телефон байланысы бойынша, бир ўақыттың өзинде мағлыўматларды ҳәм даўыс байланысларын узатыў мүмкншилигине ийе. Соның менен бирге соталық телефонлар текстли хабарларды алмасыў мүмкиншилигине де ийе. Бундай хабарлар узынлығы, 160 символдан артпағанлықтан, бул қурылмалардың киритиў мүмкиншилиги жеткиликли. Басқа тәрептен алып қарайтуғын болсақ, телефон батареяларының узақ ўақыт даўамында пайдаланыў мүмкиншилиги артықмашылық сыпатындағы тағы бир имканияты. Соталық телефонлардың шекленген қуўатлылығы, аккумулятор зарядын үнемлеўди тәмийинлейди, ҳәм бул есап бойынша оларды узақ ўақыт пайдаланыў мүмкин.

Пейджерлер
Пайдаланыўшылар арасында қысқа текстли хабарларды алмасыў мүмкиншилигин тәмийинлейди. Әдетте бул қолланбалар өндириўшилер тәрепинен жүкленип, модернизацияланбайды.Бул қурылмалар мағлыўматларды узатыўда жүдә әҳмийетли бирақ ири қолланбаларға онша туўра келмейди. Бул қолланбалар жеке операцион системалар базасында ислейди.

Әпиуайы смартфонлар
Бул қурылмалар локал қолланбаларды жалғаў ҳәм қоңыраўларды әмелге асырыў ушын арналған. Веб-телефон сыяқлы бул даўыс қурылмасы даўыс байланысының мүмкиншилиги тийкарында ислейди. Сақлаў көлеми, қайта ислеў қуўатлылығы ҳәм көринис өлшемлериниң мүмкиншиликлери шекленген. Олар формасы ҳәм дисплей өлшеми бойынша веб-қурылмаларға ийе, бирақ қолланбалардың локал тәртипте ислеўин әмелге асырады.

Пайдаланыўшы, конфигурацияны кеңейтпестен ақ, оны қолланыў мүмкин. Соның менен бирге қурылма, онша үлкен болмаған процессорға ҳәм киши яд көлемине ийе болғанлықтан, олар бир заряд аккумуляторында бир неше күн ислеўи мүмкин. Қурылма мүмкиншилиги пайдаланыўшы тәрепинен қосымша қолланбаларды жүклеў арқалы кеңейеди.

Бүгинги күнде Samsung, Apple, LG, HTC, Nokia, Sony ҳәм Motorola компаниялары корпоратив базарға бағдарланған қурылмаларды яғный кәсибий смартфонларды жаратпақта. Бундай қолланбалар даўыс байланысы менен бирге интеллектуал клиент қолланбалар ушында қолланылады.

Әдетте олар флиптоп механизми тийкарында ислейди,олар жабық ҳалатында үлкен сота телефоны сыпатында көринеди ҳәм онша үлкен болмаған экранға ҳәм 12-белгидеги клавиатураға ийе (сенсорлы). Бул қурылма процессорлары локал қолланбаларды жалғаў ҳәм сымсыз Интернет-қолланбаларда пайдаланылады.Қурылма браузери реңли графикада бериледи ҳәм WML ямаса HTML тийкарында мультимедианы қолланыў мүмкин.

Смартфонлар, пейджер ҳәм сота телефонлары сыяқлы бир неше күн бир заряд аккумуляторында ислейди. Бүгинги күнде смартфонлардың соңғы модели қолайлы яд көлемине ийе, толық операцион системаны усынады. Смартфонларда кеңнен тарқалған операцион системалар булар-Android, Windows, Palm OS, Pocket PC Phone Edition ҳәм Windows Mobile 7.

Қалтада алып жүриў ушын арналған ПК
Бул портатив қурылмаға операцион система орнатылып, ол әмелий программаларды орнатыў ҳәм орынлаў мүмкиншилигин тәмийинлейди. Бул қурылма Мобил қурылмалар базарында тийкарғы орында турады. Бул қурылма пайдаланыўшыға сенсорлы киритиў мүмкиншилигин тәмийинлейди. Бул қурылма бир ўақыттың өзинде жалғанады ҳәм өшириледи.Оны қолланбастан алдын қайта жүкленбейди. Көпшилик соңғы моделлерде сымсыз модемлер орнатылған. Модемлер орнатпасына ийе болмаған қурылма, слотқа ийе ҳәм ол арқалы сымсыз модем жалғанады.

Бул сегментте кеңнен тарқалған қурылма Palm ҳәм Pocket PC. Бүгинги күнде корпоратив пайдаланыўшылар ушын қолайластырылған Pocket PC қурылмасы мүмкиншиликлери артыррылып барылмақта. Palm-қурылмалар монохром ҳәм реңли түрлерде усынылады оларды алып жүриў жүдә қолайлы,салмағы 225 грамм муғдарында.

Palm-қурылмалар формасы бойынша қолайлы болғаны менен олардың мағлыўматларды сақлаўы ҳәм өнимдарлығы белгиленген дәрежелерге жуўап бермейди. Көпшилик Palm-қурылмалар яд көлеми менен процессор өлшеми 8 ден 32 мегабайт муғдарындағы операцион системаға тийкарланады ҳәм 33 МГц өлшемде ислейди.

Pocket PC базасындағы көпшилик қурылмалар 32 МБ тан 64 МБ өлшемдеги оператив яды 400 МГц жийиликте ислейди. Қосымша есаплаў қуўатлылығы, Windows CE операцион системасын жалғаў ушын арналып ол Palm ОС күшлирек. Жоқары қуўатлылықтың кемшилиги соннан ибарат яғный ол аккумулятор энергиясын қолланыўға кери тәсир етеди. Palm-қурылмалар бир зарядлы батареяда бир неше күн ислеўи мүмкин, ал Pocket PC әдетте ҳәр күни зарядланыўы керек. Бул қурылмалар дәслебинде цифрлы жәрдемши ретинде шығарылып тийкарынан интерфейсинде календарь, контактлер дизими ҳәм жумыслар дизими қолланбаларын қамтыған. Ал мультимедиалық мүмкиншиликлерди Pocket PC қурылмасы иске асырады. Бул қурылмада Microsoft Word ҳәм Excel мүмкиншиликлерин қолланыўға болады.

Бул қурылмалардың тутыныў ҳәм корпоратив усыныларын айырып билиў ушын оның еки суббренди усынылған: Tungsten ҳәм Zire

Palm өниминиң Tungsten семействосы кәрханалар ушын арналған. Булар қурамалы ИТ мәселелерин шешиўде аппаратлық қуўатлылық пенен программалық мүмкиншиликлерди бирлестиреди. Palm өниминиң Zire семействосы тутыныў базары ушын арналып ол конструкциялық қолланыўшылығы бойынша әпиуайы болған төмен баҳадағы қурылма.

Сымсыз байланыс ҳаққында сөз болғанда, көпшилик КПК ушын модем қосымша компонент сыпатында талап етиледи. Әдетте бул кеңейтпели слот арқалы ерисиледи. Модемди қолланыў қосымша баҳаны пайда етип, КПК қурамалылығын арттырады. Көпшилик жағдайларда мағлыўматлар узатылыўы керек болғанда, пайдаланыўшылар сымсыз тармаққа жалғанып, узатыў тамамланғанда олар үзилиске түсириледи. Демек, олар бәрҳама тармаққа жалғанып турмайды, себеби бундай қурылмаларда мағлыўматлар жүклениўи жүдә қурамалы.

Бүгинги күнде соталық телефонлар әмелий программалардың орынланыўында тәмийинлемекте. Ал смартфонлар менен коммуникаторларда функционаллық мүмкиншиликлер дерлик шекленбеген. Мысалы, Андроид платформасында соталық телефонның программалық модулин алмастырыўда мүмкин.

Коммуникаторлар - Windows Mobile операцион система басқарыўындағы қурылма. Смартфонлар- қосымша қолланба мүмкиншиликлерин тәмийинлеўши операцион системаға ийе телефонлар. КПК лар ҳәм коммуникаторлар ушын мағлыўматларды киритиўдиң стандарт қуралы бул сенсорлы экран болып табылады.



Таярлаған: Калмуратов Б.
Пайдаланылған әдебият:
В.В. Соколова “РАЗРАБОТКА МОБИЛЬНЫХ ПРИЛОЖЕНИЙ” , Издательство, Томского политехнического университета 2011