1. O’z da’wirinde Osmanlı tu’rkler hu’kimdarı bolg’an Sultan Bayazid jas gezinde X bolsam, Evropanı basıp alaman, - dep ant ishken. Bir belgili film qaharmanı bolsa, X bolsam boydaq o’ter edim, - dep aytıp o’tedi. Soraw: Men sizlerden X tin’ ne ekenligin soramayman, boydaq o’tiwdi niyet etken qaharmannın’ kim ekenligin jazıp berin’.

2. Kaliforniya universiteti alımları imperator pingvinlerinin’ ju’riw usılın (poxodkasın) u’yrenip shıg’adı. Izertlewler boyınsha, alımlar bunday ju’riw usılının’ paydalı ta’replerin anıqladı ha’m bunday ju’riw usılın olarg’a usınıs etedi. Soraw: Olar kimler?

3. Ma’rha’ma’t, Aydın sandıqshanı alıp shıg’ısın. Boston ilimiy institutı alımları ku’ndelikli turmısta ha’r ku’ni paydalanılatug’ın en’ kerekli ha’m paydalı oylap tabılıwlardın’ dizimin du’zip shıg’adı. Bul dizimde keyingi to’rt orındı televizor, kompyuter, muzlatqısh ha’m avtomobiller iyeleydi. Al, bul dizimde birinshi orındı iyelegen na’rse ha’zir sandıqshanın’ ishinde tur. Soraw: Sandıqshada ne bar?

4. Izertlewler boyınsha, Rossiyalı turistler Turkiyag’a sayaxatqa barsa X ten 2,8 kg, Italiya yaki Gretsiyag’a barsa 3,1 kg, Fransiya yamasa Karib atawlarına sayaxatqa barsa 3,3 kg, AQSh qa barsa 3,6 kg o’zleri menen birge alıp kirer eken. Soraw: X ti tabın’.

5. Ka’sibi santexnik bolg’an bul Italiyalı ag’a-ininin’ da’slep jumısları ju’rispeydi. Keyin ala olar X ti jaratadı ha’m onın’ arqasında firma jaratıp, bayıp ketedi. Olar o’zlerinin’ familiyasın usı oylap tapqan na’rsenine beredi. Soraw: Olardın’ familyasın tabın’.

6. Bul du’nyag’a belgili shaxs da’slep panda ha’m kengurudin’ ha’reketleri arqalı jan’a stil jaratpaqshı boladı. Biraq olardın’ ornına basqa bir haywannın’ ha’reketlerinen paydalanıwg’a qarar etedi. Soraw: Sizden bul shaxs kim ekenligin soramayman, ol qaysı haywannın’ ha’reketinen paydalang’anlıg’ın jazıp berin’.

7. 2010-jılı futbolshı Sesk Fabregas Arsenal futbol klubınan o’zinin’ ta’rbiyalanıp shıqqan Barselona klubına o’tedi. Usı waqiyag’a arnalg’an du’nya gazetalarının’ birinin’ maqalası XVI a’sirde jasag’an Oyanıw da’wiri wa’kilinin’ do’retpesi atı menen ataladı. Soraw: Maqalanın’ atın u’sh so’z benen jazıp berin’.

8. Ko’pshilik olardı birdey tezlikte o’sedi dep oylawı mu’mkin. Haslında bolsa, birinshisi sutkasına 0,086 mm tezlikte o’sse, ekinshisi 0,005 mm tezlikte o’sedi. Soraw: Birinshini ha’m ekinshini maksimal anıqlıqta ha’m tuwrı izbe-izlikte jazıp berin’.

9. 2000-jılı yaponlar arasında XX a’sirdin’ en’ jaqsı yapon oylap tabılıwı qaysı degen mazmunda sorawnama o’tkeriledi. Onda 1-orındı tez tayarlanatug’ın lag’man iyeleydi. Al, ekinshi orındı iyelegen oylap tabılıwtın’ ataması yaponshadan awdarg’anda “bos orkestr” (“pustoy orkestr”) degendi bildiredi. Soraw: Yaponlar qaysı oylap tabılıwg’a ekinshi orındı bergen?

10. Duplet sorawları: 1. Bul fast-fud tu’ri 70-jıllarda Saxalinde oylap tabılg’an bolıp, jergilikli xalıq pyanse dep ataydı. Al, bizde bolsa ol basqasha ataladı. Soraw: Biz onı ne dep ataymız?

2. Koreyts tilinen awdarg’anda X tin’ ataması “suwıq, kroxmallı qıtay lag’manı” degendi bildiredi. Soraw: X ti tabın’.

11. Rossiyada mektep jasındag’ı balalar arasında sorawnama o’tkerilip, “Pushkin kimge u’ylengen bolıwın qa’ler edin’iz?” dep sorag’anda, 87 % balalar og’an dep juwap beredi. Soraw: Ol kim?

12. AQSh tın’ San-Fransisko qalasındag’ı a’jayip “Altın da’rwaza ko’piri” haqqında ko’pshilik esitkensiz, a’lbette. Bul ko’pirde bir ka’sip iyeleri turaqlı tu’rde o’zlerinin’ telefon nomerlerin qıstırıp, biypul ma’sla’ha’t beriwi haqqında dag’aza qıstırıp baradı. Olardın’ bunday xizmeti hu’kimet ta’repinen de qollap-quwatlanıp, qa’wipsizlikti ta’miynlewge ja’rdem beredi eken. Soraw: Bul ka’sip iyeleri kimler bolıwı mu’mkin?

13. Ma’rha’ma’t, Aydın sandıqshası alıp shıg’ılsın. Sandıqshanın’ ishindegi predmetten ha’mmen’iz ko’p ma’rtebe paydalanıp ko’rgenbiz. 1944-jılı AQSh ta usı predmetti islep shıg’aratug’ın firma o’zinin’ logotipi sıpatında kilt (shotland yubkası) kiyip turg’an jas bala – Stivvi Makneynnin’ su’wretin tan’laydı. Usı su’wrettin’ o’zi kompaniya ne islep shıg’arıw menen shug’ıllanatug’ınlıg’ın ha’mmege bildirip tur. Bul kompaniyanın’ islep shıg’aratug’ın predmeti ha’zir sandıqshanın’ ishinde tur. Soraw: Sandıqshada ne bar?

14. Ha’mmen’izge belgili bul shıg’armanın’ tu’rli xalıqlarda ju’zge jaqın variantları bar eken. Bul variantlarda ha’mmemiz bilgen bir predmettin’ ornına oramal, qalpaq, ju’zik sıyaqlı predmetler qollanıladı. Onın’ bas qaharmanı Senerentola, Papyalushka, Ashenputtel, Kinder Meyd, Pepelyuga atları menen tu’rli variantlarda ushırasadı. Biz sizge onın’ du’nyag’a belgili ja’ne eki atın aytpadıq. Soraw: Usı eki attı jazıp berin’.

15. Tashkenttegi to’mendegi ima’ratlardın’ izbe-izligine itibar berin’: A’mir Temur ha’ykeli, Temuriyler tariyxı muzeyi. Soraw: Siz mag’an Tashkenttegi “en’ u’lken” keyingi ima’rattı jazıp berin’.

16. Yan Martelldin’ bir shıg’armasında zoopark su’wretlenedi. Zooparkte bir qa’pes bolıp, ol pu’tkilley perde menen jawıp qoyılg’an. Qa’pestin’ qasına: “Eger bul zooparkte en’ qa’wipli janzat qaysı ekenligin bilmekshi bolsan’ız, perdeni ashıp ko’rin’”, - dep jazıp qoyılg’an. Perdeni ashqan adamlar qa’pestin’ ishinde X ti ko’rer edi ha’m rastan da onın’ en’ qa’wipli janzat ekenligine ta’n bergen. Soraw: Qa’pestin’ ishinde ne saqlang’an?
17. Arqa Amerika hindu qa’wimlerinin’ birinde qa’birstanda jawıngerler menen birge olardı da jerlegen. Olar da urısta qurban bolg’an dep esaplang’an. Zamanago’y izertlewlerge qarag’anda, ha’zirde bunday qurban bolıwshılardın’ sanı ju’da’ to’men bolıp, 0,02 % ke ten’ eken. Bunday qurban bolg’anlardın’ en’ belgilisi XVII a’sirde jasap o’tken. Soraw: Siz mag’an olardı emes, olardın’ XVII a’sirdegi belgili wa’kilin jazıp berin’.

18. Amerikalılar a’meliyat maqsetinde X tin’ ha’r qıylı ko’rinistegi su’wretlerin islep shıg’adı. Olar arasında eki ko’zin badıraytıp ashıw, bir ko’zin jumıp turıw, ulıwma eki ko’zin jawıp turıw, ashıwlang’an ko’rinisi h.t.b. lar bar edi. Biraq, sonda da X ti ko’rgende amerikalılardın’ quwanıw jag’dayı o’zgermegen. Soraw: X tin’ kim ekenligin jazıp berin’.

19. Bul ha’zirde ha’mmen’izge belgili so’z Avstraliyadan kirip kelgen. Bul so’z 2010-jıldan baslap a’sirese ken’ tarqala basladı. Time jurnalı 2012-jılı bul so’zdi sol jılda moda bolg’an 10 so’zdin’ qatarına kiritse, 2013-jılı Oksford so’zliginde bul so’z “jıl so’zi” sıpatında ta’n alındı. Ilimpazlardın’ aytıwınsha, bul so’zdin’ tanıqlı bolıwında Facebook ha’m smartfonlardın’ da u’lken xizmeti bar eken. Soraw: Ga’p qanday so’z haqqında ketip atır?

20. Duplet sorawları: 1. 1864-jılı AQSh ta Oliver X ti oylap tabadı ha’m og’an o’zinin’ familyasın beredi. X o’lim quralına aylang’anlıg’ı ushın ko’pshilik bul familiyanı jaman ko’rgen. Oliverdin’ shan’arag’ına ha’m onın’ urpaqlarına keyin ala jaman mazmundag’ı xatlar ko’plep kelip turg’an. Soraw: Siz mag’an Oliverdin’ familyasın jazıp berin’.

2. 1791-jılı fransuz vrashı X ti oylap tabadı ha’m og’an o’zinin’ familyasın beredi. X o’lim quralına aylang’anlıg’ı ushın bul vrashtı ko’pshilik jaman ko’rgen. Fransiyada bul shaxstın’ urpaqları ha’tteki o’zlerinin’ familyaların da o’zgertiwge ma’jbu’r bolg’an. Soraw: Siz mag’an usı fransuz vrashının’ familyasın jazıp berin’.

Juwaplar

1. Juwap: Sultan Bayazid jas gezinde sultan bolsam, Evropanı basıp alaman, - dep ant ishken. “Kavkaz tutqını” filminde bolsa, bas qaharmanlardın’ biri sultan bolsam, boydaq o’ter edim, - dep qosıq aytadı. Bul qaharman Yuriy Nikulin edi. Durıs juwap – Yuriy Nikulin.

2. Juwap: Alımlardın’ izertlewinshe, imperator pingvinleri ju’rgen waqıtta ayaqların eki jag’ına ten’ salmaqta basar eken, bul olarg’a o’zlerinin’ qarnın bir qa’lipte tutıp turıw imka’nin beredi. Alımlar bunday ju’riw usılın ha’miledar hayallarg’a usınıs etedi. Durıs juwap – ha’miledar hayallar.

3. Juwap: Bul dizimde ku’ndelikli turmısta ha’r ku’ni paydalanılatug’ın en’ kerekli ha’m paydalı oylap tabılıwlar orın iyelegen. Birinshi orındı iyelegen na’rseden ha’r birimiz tan’da uyqıdan turıp a’lbette paydalanamız. Ma’rha’ma’t, sandıqshanı ashıp ko’remiz, durıs juwap – tis shetkası edi. Tis pastası degen juwaplar da qabıl etiledi.

4. Juwap: Bul aymaqlarg’a sayaxatqa barg’an Rossiyalı turistlerge klimatı jag’ar eken ha’m olar semirip qaytadı. O’zleri menen Rossiyag’a usınshama salmaq alıp keler eken. Durıs juwap – awırlıq yamasa salmaq.

5. Juwap: Bul Italiyalı ag’a-inilerdin’ ka’sibi santexnik bolg’an. Olar vannanın’ jan’a qolaylı tu’rin oylap tabadı ha’m onı o’zlerinin’ familiyası menen Jakkuzi dep ataydı. Durıs juwap – Jakkuzi.

6. Juwap: Bul belgili shaxs koreylı reper PSY edi. Ol o’zinin’ du’nyag’a belgili klipinde attın’ ha’reketleri arqalı Gangnam stilin oylap tabadı. Durıs juwap – at.

7. Juwap: Sesk Fabregas o’zinin’ ta’rbiyalanıp shıqqan klubına qaytıp keledi. Usını esapqa alıp, gazeta o’z maqalasına XVI a’sirde jasag’an xudojnik Gollandiyalı Rembranttın’ do’retpesi atı menen “Adasqan uldın’ qaytıwı” dep at beredi.

8. Juwap: Adamda olar derlik birdey bolsa da, ekinshisi birinshisine qarag’anda a’stenlew o’sedi. Birinshisi qol tırnaqları, ekinshisi ayaq tırnaqları.

9. Juwap: Bul na’rse de yaponlar ta’repinen jaratılg’an. Yaponshadan awdarg’anda “bos orkestr” ma’nisin bildiriwshi bul oylap tabılıw karaoke edi. Durıs juwap – karaoke.

10. Duplet sorawları juwapları: 1. Bul fast-fud tu’rin Saxalinde jasawshı koreytsler oylap tapqan bolıp, onı pyanse dep ataydı. Al. bizdegi koreystler onı pegodya dep ataydı. Durıs juwap – pegodya.

2. Koreyts tilinen awdarg’anda “suwıq, kroxmallı qıtay lag’manı” degendi bildiriwshi awqat tu’ri bul funshoza edi.

11. Juwap: Ol Pushkinnin’ shayır bolıp jetilisiwinde u’lken miynet etken. Ol Pushkinnin’ ta’rbiyashı hayalı Arino Rodionovna edi.

12. Juwap: Bul ko’pir ju’da’ biyik etip salıng’an. Ko’pir AQSh ta en’ ko’p o’zin-o’zi o’ltiriw jag’dayları ushıraytug’ın orınlardın’ biri esaplanadı. O’mirden bezgen bunday adamlardı bul ka’sip iyeleri biypul ma’sla’ha’t beriw arqalı niyetlerinen qaytarıwg’a tayın turadı. Olar psixologlar edi.

13. Juwap: Stivvi Makneynnin’ kilt kiyip turg’anlıg’ı onın’ shotlandiyalı ekenligin bildirip tur. Kompaniya islep shıg’aratug’ın predmettin’ ataması da usı milletti bildiredi. Ma’rha’ma’t, sandıqshanı ashıp ko’remiz, durıs juwap – skotsh edi.

14. Juwap: Bul ertektin’ basqa xalıqlardag’ı variantlarında xrustal tuflidin’ ornına ju’zik, oramal, qalpaq sıyaqlı predmetler qollanıladı. Joqarıda tilge alıng’an atlardan basqa bas qaharmandı biz eki belgili atı menen bilemiz. Bul atlar – Zolushka ha’m Sindrella edi.

15. Juwap: Bul jerde “en’ u’lken” so’zi awıspalı ma’nide qollanılg’an edi. O’zbekistan milliy pul birliginin’ 500 sumlıq kupyurasında A’mir Temur ha’ykeli, 1000 sumlıq kupyurasında Temuriyler tariyxı muzeyinin’ ima’ratı su’wretlengen. Al, en’ u’lken pul birligi bolg’an 5000 sumlıq kupyurada bolsa Tashkenttegi Oliy Majlis imaratı su’wretlengen. Durıs juwap – Oliy Majlis ima’ratı.

16. Juwap: Perdeni ashqan adamlar qa’peste o’zlerin ko’rer edi ha’m adamnın’ en’ qa’wipli janzat ekenligin tu’sinip jeter edi. Qa’peste bolsa ayna saqlang’an. Durıs juwap – ayna.

17. Juwap: Izertlewlerge qarag’anda, ha’zirde ha’miledar hayallardın’ 0,02 % i g’ana tuwıw waqtında qaytıs bolar eken. Hindu qa’wimlerinin’ birinde, bunday o’lim tapqan hayallardı ayrıqsha jawıngerler menen birge jerlegen. XVII a’sirdegi olardın’ en’ belgili wa’kili bolsa Arjumand Banıw edi. Mumtaz Mahal juwapları de qabıl etiledi.

18. Juwap: Onı qanday jag’dayda su’wretlese de, amerikalılardın’ quwanıw jag’dayı o’zgermegen. Sebebi, bul shaxs 100 dollarlıq kupyurada su’wretlengen. Ol Benjamin Franklin edi. Aqshag’a o’sh amerikalılar ushın onın’ ju’z ko’rinisinde bolıwı a’hmiyetke iye emes eken.

19. Juwap: Bul so’z Avstraliyadan bizge kirip keldi. Smartfonlar arqalı onı islew ha’m Facebookqa ju’klew du’nya boylap moda tu’sine aylandı. Bul so’z “selfi” edi.

20. Duplet sorawları juwapları: 1. Oliver 1864-jılı mıltıqtın’ jan’a tu’rin oylap tabadı ha’m onı o’zinin’ familyası menen Vinshester dep ataydı. Durıs juwap – Vinchester.

2. Bul fransuz vrashı jan’adan o’ltiriw quralın oylap tabadı ha’m bul qural onın’ familyası menen Gilotina dep ataladı. Durıs juwap – Gilotina.


Sorawlardı du’zgen:
Mamutov Marat
Sorawlardı ruxsatsız paydalanıw qadag’an etiledi.