Inanbaspan, a’kem boldi menin’de,
Adam tu’we, haywan da o’z balasin
Hesh waqitta qiyg’an emes o’limge
Ko’p xorlapsan’, o’z anan’di qasinda
La’tte pikir uyalag’an basinda
Dushpan bolsa, jetpegen be quwati,
Nege seni o’ltirmegen jasinda?!
Ata siylaw, ana siylaw – parizin’.
To’le zan’g’ar aq su’t bergen qarizin’!
Neshshe jillar tu’n uyqisin to’rt bo’ldi,
Oylap qaran’ adamshiliq ar ushin!
Solar – o’mir Bergen jerin’ - aspannin’,
Miyriminen sheshek atti jas jannin’,
Ha’tte, qanxor o’z perzentin qiymaga’n,
Tin’la minaw buring’inin’ da’sta’nin!
Iskender de zalim patsha bolipti,
Qoyday etip qirg’an eken xaliqti.
Betine bir tik qarag’an adamnin’,
Aybat penen ju’reklerin jaripti.
Qa’tereshi sorasa da bermegen,
Qas tikkenin jeksen etken jer menen.
Onin’ ushin adam o’miri oyinshiq,
Qiyg’a qong’an shibin shelli ko’rmegen.
Men bilmedim qay zamang’i Iskender,
O’rt shalg’anday onin’ joli tu’sken jer.
Ol o’ltirse jurttin’ sirttan aytari –
“Biysharag’a jaza quriq tu’sken” der,
A’zreyil tayin og’an “kel!” dese ,
Pa’rman menen hu’kimi de kelteshe.
Talay gewde ayriladi gewdeden,
Iyek qag’ip, barmag’in bir siltese,
“ Qan shashiwg’a toyar emes ele de,
Bul patsha de basqalarday o’le me?!” –
Dep jurt sirttan hayran bolip ju’rgende,
Bir ku’n ol da shatilipti ba’lege.
Qatar qoyip asqa toil tabaqti,
Qumarlanip asap edi tamaqti
Bir jag’inan bulaq etip ag’izip
Simiredi idis toil sharapti.
Iship-iship tag’I tezden quyadi.
Ko’kke shapship otirg’anda qiyali, -
Bizdey bolip tamag’ina qadaldi.
Jiliktin’ bir solaqpanday qiyag’i.
Shanshildi da, jazdirmadi iskegi,
“Qix-qix” ladi, qaqirindi tu’spedi,
Jutinshaqtan qilg’indirip dem bermey,
Gu’ptey boldi tamag’inin’ iskeni
Eki ko’zden jas sorg’alap, baqirdi,
Entigedi demindey-aq aqirg’i.
Wa’zirleri albiraqlap, asig’ip,
Shaxarinde ta’wip qoymay shaqirdi.
Sonsha ta’wip hesh bir ilaj tappadi,
Aytqan emnin’ birewide jaqpadi,
Geyparalar oylap atir ishinen,
“Tutqan g’oy dep adamlardin’ haq qani”
Patsha soytip jazdirilmay duzaqtan,
Ku’ni-tu’ni uyqi ko’rmey azaptan,
Ulli ta’wip Uliqmang’a at jollap,
Pa’rma’n menen aldiripti uzaqtan.
Ol keliwden patsha azlap quwandi,
-Uliqman jan, tezirek ayt dawan’di.
Qa’ne endi kerek emdi isley ber, -
Dep wa’zirler berip atir sawaldi.
Bir-birewge ha’zillesip oynamay,
Solg’in otir ju’zleri hesh jaynamay.
Bolg’an isti bayan etip ta’wipke,
Juwap ku’tip, qaray berdi aynaday.
Bilay dedi en’ ta’wibi dunyanin’:
-Eldi talap, shasha berdin’ jiyg’anin.
Bul da’rtin’e hesh bir dawa tabilmas.
O’lip keter, aytip qalin’ iymanin…
Bul so’z patsha qulag’ina tiyedi,
Shorship tu’sti qalt-qalt etip iyegi.
Ishqing’anda shig’a jazlap turdi da,
Tag’I qayta buwindirdi su’yegi.
Tili zorg’a gu’rmetilip patshanin’;
-Olay deme, jaqsiliqti ayt, janim!
Bul du’nyada sen bilmegen kesel joq,
NE desen’ de em boladi aytqanin’
Mine o’zin ko’rip tursan’ halimdi,
Sarp eteyin g’aziynemdi malimdi.
Barlig’I da bir basimnan sadag’a!-
Dep zarlanip Uliqmang’a jalindi.
Oylap-oylap bilay dedi Uliqpan:
-Aytiw ushin ju’reksinbey turippan,
Bes jastag’I perzentin’di soymasan’
Qutilmassan’ usi kelgen quriqtan!
Aytqanimdi islemesen’ o’lesen’,
O’mirin’nen u’mitlisen’ ele sen.
Sol balan’di tuw sirtin’nan shaldirsaq,
Xa’pzamatta saw qa’ddin’e kelesen’.-
Degen so’z de oqtay bolip tiyedi,
Bir qisildi qalt-qalt etip iyegi.
Ishqing’anda shig’a jazlap turdi da,
Ta’gi qayta qilg’indirdi su’yegi.
Tipirshilap bir otirdi, bir jatti,
Awirg’anli tatqan emes awqatti.
Siyqi qaship, tipirshilap, sibirlap,
Qisilg’annan zorg’a zorg’a til qatti:
-Soyiw ushin oni qalay qiyaman,
Jalg’iz edi bina bolg’an uyadan.
Ju’z bolsa da ha’r perzenttin’ orni bar, -
Dep Islender na’resteni ayag’an.
Jalinsa da sira’ qayil bolmadi,
Yadqa tu’sti sonsha adam shalg’ani.
O’z basina bu’gin qara ku’n tuwip.
Tastay batti awiriwdin’ salmag’i.
Shiyrin jandi o’rt shalg’anday qiynag’an,
-Iras-aq men ketemen be, du’nyadan?!-
Dep zarlanip o’lim qa’wpi tu’sse de,
Tirisinde o’z perzentin qiymag’an.
Awiriw kem-kem asqinladi em ko’rmey,
Janin qatti shanship atir shen’geldey.
Aytip saldi, “bar emin’di isle”-dep,
Birdem jerden qisqan shaqta dem bermey.
Patsha sonda jatir edi qirinlap,
(Emdi atyin etip qoyg’an burin-aq).
-AL balani shalin’ dedi Uliqman,
Awiriwimnin’ xa’mirin teza orinlap.
Al shalindi! Shapship qani atildi!
Patsha shorship, ku’shin jiynap aqirg’I,-
U’stine jar qulag’anday silkinip,
Awiz aship “way-way” salip baqirdi.
Ju’regine qanjar bolip tiyedi,
(Wa’zir turip, qoltig’inan su’yedi.)
Awiz kerip baqirg’anda, atilip,
Oqtay ushti tamaqtag’I su’yegi!
Demin alip, jazdirsa da tamagi’in:
-O’lgenin’ be, aynalayin qarag’im !-
Dep hesh kimnin’ aytqan so’zin tin’lamay,
Jilay berdi basqa tu’sip qara ku’n.
Ju’rek bawri ottay bolip janipti,
Silqa tu’sip, tez aqildan tanipti,
(Tu’tik penen suliw boyaw sebilgen’
Bala tu’we soyg’an emes janliqti.)
Minaw endi Iskenderdin’ ko’rgeni:
Arqasina tutqan eken perdeni.
Qa’pelimde bala sesti shirildap,
Qan shashirap tuwdi to’sek ko’rpeni.
Usi-emi ta’wibin’nin’ oylag’an,
Patsha ko’p waq jilag’anin qoymag’an.
Bir ma’ha’li ko’zin aship qarasa,
Adam tu’we tawiqti da soymag’an!
Demek endi qiynaladi nesine?
Bir waqitta kelse toliq esine,
Patsha o’zi awiriwinan sawalg’an.
Uli tiri, minip otir to’sine!
Jilay-jilay solayinsha jubandi,
-Ko’rsettin’ sen bul da’rtime dawan’di!-
Dep ku’limlep Uliqpandi qushaqlap,
Zalim patsha na’restedey quwandi.
Qaytqannan son’ tamaqtag’I isken jer
Birotala jazilipti Iskender.
Bunday tuwe az bolg’an joq du’nyada.
Bala ushin jang’an otqa tu’skenler.
-Al, qusbegim, Uliqpandi siyla, bar!
Uliqpan jan, qansha kerek dunya mal?
Ga’ziynemnin’ awzin aship bereyin,
Keregin’di o’zin tan’lap, jiynap al!
U’yin’e zor bay bolip bar, artin’ da,
Keregin’nin’ barlig’in ayt tartinba!
Meni o’lim qurig’inan qutqardin’,
O’lip ketsem perzent qalar artimda!-
Degen eken patsha shalqip balasha,
Ulin su’yip, ko’rdi qiziq tamasha.
Sol waqitta bilay depti Uliqman:
-Qiynalamiz birew qoli qanasa. –
Zalimlar bar jandi sho’ptey otag’an,
Eske tu’ser, jawizliqqa qapaman.
Mag’an Bergen zor siylig’in sol bolsin,
Hesh perzentti ayirman’iz atadan!
Ata bar ma hesh uwayim jemegen.
O’zin’ ko’rdin’ muxabbati em eken
Ana barma “jan perzentim saw bolsin,
A’jel kelse jol meniki” demegen.
Depti sonda sol patshanin’ aldinda,
“Tu’sip shiqtim, - depti ol da, - jaling’a”
O’z a’kendi o’zin dushpan ko’resen’.
Senin’ a’ken’ Iskenderden zalim ba!?
T. Jumamuratov
Millionerge qalay turmisqa shig’iw mumkin? -degen sorawg'a millionerdin' ...
Jaqinda Amerikadag’i ataqli "Craig’s List” dag’azalar doskasinda to’mendegi 25 jasli qizdin’ xati payda boldi: “Ne qilayin? Men suliw, shox, aqilli 25 jasar qizban, biraq New-Yorklik emespen. Jilina keminde 500 min’ dollar...
Bilmey bastim tikendi…
Ayzada birden hawlıg’ıp ornınan sekirip turdıda esik betke jalıt qaradı. Sol gezde Ayzadanın’ ko’z aldında usı waqıt aralıqqa shekem bolg’an waqıyalar elesledi… Menin’...
Baxıt qasımızda… (gu’rrin’)
Burıng’ı o’tken zamanda bir sawdagerdin’ ba’rqulla “baxıtsızban” dep o’kinetug’ın ulı bolg’an eken. Baxıttın’ sırın biliwge a’kesi onı sol zamandag’ı en’ danıshpan,...
Qarawıl
Burıng’ı o’tken zamanda bir bay adam bolıptı. Onın’ altınlarının’ ha’m gu’mislerinin’ esap sanı joq eken. Usı baydın’ awılında urılar ko’p eken. Sol...
Baxıt tuwralı oylarım….
Mine ja’ne bir nurlı tan’ attı. A’dettegidey, erte uyqımnan oyandım. Ko’p waqıt o’tpey oqıw da’rgayım universitetke jetkenshe asıqtım. Jolda ketip barar ekenmen, qarsı...