Nokia kompaniyasına Qubla Finlyandiyalıq Fredrik İdestam tiykar salg’an. Ol da’slep qag’az islep shıg’arıw, son’ rezinka, ximiyalıq zatlar, elektronika o’ndiriw jumısları menen shug’ıllang’an. Al 1965 jılı telekommunikatsiya ha’m videotexnologiyalıq zatlardı islep shıg’arıw menen shug’ıllanadı.

1967 jılı Finnish Rubber Works (rezinka o’nimlerin islep shıg’arıwshı), Finnish Cable Works (Kabel o’ndiriwshi) ha’m Nokia Ab kompaniyaları birigip, Nokia Ab kompaniyasının’ quramına kiredi.

1988 jılı Nokia kompaniyasının’ ishinen Nokian Renkaat kompaniyası bo’linip shıqtı. Ol kompaniya aldın Nokianın’ “rezinka” bo’limi edi. Ha’zir bul eki kompaniyanın’ bir-biri menen hesh qanday baylanısı joq.

1989 jılı kompaniya finlyandiyalıq Radiolinja operatorına GSM tarmag’ına arnalg’an qurılmanı satadı. Al 1992 jılı da’slepki Nokia 1011 GSM qol telefonı satıwg’a shıg’arıladı.

1992 jılı kompaniya “Adamlardı baylanıstırıw” (ingl. Connecting people) so’zlerin uranı retinde paydalana basladı.

Nokia Corparation – kommunikatsiya tarawındag’ı en’ iri korporatsiya. Bas ken’sesi Finlyandiyanın’ Espoo qalasında jaylasqan. Kompaniya o’zinin’ telefonları menen smartfonlarının’ arqasında ataqlı. Kompaniyanın’ 120 elde wa’killikleri bar bolıp, 130 000 ga’ shamalas adamdı jumıs penen ta’miyinlemekte. Kompaniyanın’ sawda-satıw operatsiyaları 150 elde a’melge asırıladı, 2010 jılı bir jıllıq tabısı 42 mlrd AQSH dolların qurasa, taza paydası 2 mlrd. AQSh dolları bolg’an.

1980 jıldın’ son’ında kompaniya Evropada informatsiyalıq texnologiya, iri provender ha’m televiziyalıq u’skeneler o’ndiriw boyınsha 3-orındı iyeledi. Brend ha’r tu’rli biznes kategoriyasındag’ı tovarlardı o’ndirgenligi ushın, tutınıwshılardın’ arasında belgili bir taraw boyınsha ataqlı bolmadı.

1990 jılg’ı ekonomika dag’darısı Nokia kompaniyasına u’lken zıyanın tiygizdi. 1992 jılı kompaniyag’a Yorma Olilla prezident boldı. Ol kompaniyanın’ biznestegi tovar tu’rinin’ birewin g’ana o’ndirip, onı jetilistiriwge u’lken itibar berdi. Solay etip, telekommunikatsiya biznesi jan’a adım menen jumısın basladı.

Yorma Olillanın’ bul sheshimi ko’p waqıt o’tpey-aq on’ na’tiyjesin ko’rsete baslaydı. Kompaniyanın’ isi alg’a basıp, sheshimnin’ on’ bolg’anlıg’ı da’lillenip, multimediyalıq o’nimdi o’ndiriwshi kompaniya retinde pu’tkil du’nyag’a ataqlı boldı.

Nokia multimediyalıq qurılmalar menen uyalı telefonlardı jetilistiriwdi jolg’a qoyg’an jetekshi kompaniya bolıp tabıladı. Ha’zirgi waqıtta da Nokia uyalı telefon islep shıg’arıwshı kompaniyalar – ba’sekilesleri arasında joqarı ko’rsetkishlerge erisken, o’nimi bir qatar artıqmashılıqlarg’a iye kompaniya.

Nokia 2002 jılı en’ aldıng’ı xalıqaralıq jetekshi kompaniyanın’ biri retinde, brend AQSHta global marka bolıp tanıldı.

Sonday aq kompaniya Netbuk islep shıg’arıwdı da rejelestirmekte.

Platformalarının’ jan’alanıwı

2009 jıldın’ 12 avgustında Nokia ha’m Microsoft sheriklik haqqında kelisimge keldi. Kelisim boyınsha eki kompaniya Microsoft Office Mobile di ha’m Symbian operatsiyalıq sistemasının’ basqarıwı menen jumıs isleytug’ın, Nokia smartfonlarına arnalg’an birlesken tarmaq a’sbap-u’skene islep shıg’arıwg’a kirisedi. Na’tiyjesinde E seriyalı biznes-smartfonlarının’ shıg’ıwı menen baslang’an qurılmalar xalıqaralıq sawda da ken’ tu’rde satıla basladı.

2011 jıl 11 fevralda Nokia Microsoft penen tolıq sherik bolıw haqqındag’ı sheshimin ja’riyalaydı. So’ytip, o’zlerinin’ uyalı telefonlarına Windows Phone operatsiyalıq sistemasın qollanıw haqqında qarar qabılladı. Bul platforma Nokia smartfonlarının’ baslı strategiyası bolıw kerek edi. Ra’smiy emes dereklerde Microsoft kompaniyası Nokiag’a Windows Phone sistemasına o’tkeni ushın 1 mlrd. dollar shamasında aqsha to’legen. Sonın’ menen bir qatarda kompaniya Symbian operatsiyalıq sistemasınan tolıq bas tartpaytug’ınlıg’ın ha’m ol ayırım u’lgilerinde qollanılatug’ını aytılg’an. Nokia servisinde (gadjetlerinde) – Bing tiykarg’ı izlewshi bolıp qaldı.

Nokia kompaniyasının’ telefon qurılmaları Windows Phone OS na ko’shiriliwi kompaniyanın’ sherikleri ha’m Finlyandiyadag’ı iri telefon kompaniyalarının’ xızmetkerlerinin’ arasında ha’r tu’rli ko’z qaraslar payda boldı.

2011 jılı 16 mayda Nokia o’z blogında Ovi brendinen bas tartıwı hqqında ma’limlegen.

2011 jıl 26 oktyabrde Windows Phone 7.5 operatsiyalıq sistemasının’ bazasındag’ı Nokia telefonları – Lumia 800 ha’m Lumia 710 Nokia smartfonlarının’ prezentatsiyası bolıp o’tti.

Jetiskenlikleri
2006 jılı Fortune jurnalı izertlegen du’nyadag’ı en’ u’lken kompaniyalardın’ diziminde Nokia 20-orında. Bul telekommunikatsiyalıq kompaniyalardın’ arasındag’ı en’ ayrıqsha, AQSHta jaylaspag’an kompaniyalardın’ arasında bolsa to’rtinshi orındı iyelegen. 2007 jıldın’ gu’z ayında kompaniya du’nyadag’ı uyalı telefonlar satılıwı boyınsha birinshi orındı alg’an.

Kompaniyanın’ barlıq telefon tarmag’ında, GSM, CDMA ha’m UMTS ke arnalg’an uyalı telefonlar shıg’aradı. Kompaniyanın’ Finlyandiyada, Qıtayda, Braziliyada, Ullıbritaniyada ha’m basqada ma’mleketlerde jaylasqan 15 fabrikası bar.

Qızıqlı mag’lıwmatlar

• «Ну, погоди!» multfilminin’ 18-seriyasında (1993 jılı) Nokia firmasının’ reklaması bar.
• Nokia firmasının’ zamanago’y shriftin dizayner Erik Shpikerman islep, onı Agfa Monotype Nokia Sans dep atadı.
• Nokia du’nyadag’ı tsifrlı fotoapparattı o’ndiriwshi en’ iri kompaniya dewge boladı. Sebebi fotokamera qurılmaları bar Nokia uyalı telefonlarının’ satılıw ko’rsetkishleri basqa tsifrlı fotoapparatlarg’a qarag’anda a’dewir ko’p.
• Du’nyadag’ı en’ da’slepki GSM standartı boyınsha pullı qon’ıraw, Nokia uyalı telefonı arqalı a’melge asırılg’an. Bul waqıya 1991 jılı Xelsinki qalasında bolg’an.
• Noki tune ringtonı 19 a’sirse jasag’an ispan muzikantı Frantsisko Tareganın’ Gran Vals atlı muzikalı shıg’armasına tiykarlang’an. Al da’slepki ringtonlar 1994 jılı shıg’arılg’an Nokia 2100 telefonlar seriyasında qollanıldı. Al 1998 jılı bolsa bul ringtong’a Nokia tune degen at berildi.
• SMS kelgen waqıtta Nokia telefonlarınan shıg’atug’ın standartlı gudok, “sms” degen ma’nisti beretug’ın Morze kodı bolıp tabıladı.
• 2010 jıldın’ esabı boyınsha, ortasha esap penen adamlar ku’nine 260 mın’ Nokia smartfonların satıp alg’an.
• 2008 jılı Plain Jane Automobile indi –rok toparı Nokianın’ millionlag’an telefonlarına o’zlerinin’ “Stones” ha’m “Close My Eyes” qosıqların standartlı rington retinde engizdi. Usı arqalı bul qosıqlar ataqlı boldı.


Tayarlag’an: Kalmuratov B.

Paydalanılg’an a’debiyatlar:
1. nasdaqomxnordic. com/ aktier/ shareinformation?Instrument=HEX24311'''NOK'''
2. ru.wikipedia.org/wiki/ Nokia
3.Su’wret: gsmdome.com, ibnlive.in.com, google.com


23 iyun, 2013 jıl.