O‘zbekcha-Qoraqalpoqcha lingvistik terminlarning sistematik lug’ati

Adabiy til – ádebiy til
o‘zbek xalq shevalari – ózbek xalıq dialektleri
turkiy tillar – túrkiy tiller
yozma adabiy til – jazba ádebiy til
yozma adabiy nutq – jazba ádebiy sóylew
og‘zaki adabiy nutq – awızeki ádebiy sóylew
tillar o‘rtasidagi munosabatlar – tiller ortasındaǵı qarım-qatnas
jahon tillari – dúnya tilleri
milliy til – milliy til
davlat tili – mámleketlik til
davlat tili maqomi – mámleketlik til biyligi


Leksikologiya – leksikologiya
leksika – leksika
so‘z ma‘nosi – so‘z mánisi
bir ma‘noli so‘z – bir mánili sóz
ko‘p ma‘noli so‘z – kóp mánili sóz
so‘zning ko’p ma‘noliligi – sózdiń kóp mánililigi
so‘zning bosh ma‘nosi – sózdiń tuwra mánisi
ko‘chma ma’no – tuwra máni
umumlashgan ma’no– ulıwmalıq máni
qo‘shimcha ma’no – awısqan máni
asosiy (neytral) ma’no – tiykarǵı máni
o‘z ma‘nosi – tuwra máni
ko‘chma ma’no (so‘zning ko‘chma ma‘nosi) – awıspalı máni
luǵaviy ma’no – leksikalıq máni
juft – jubaylas
atama – atama túsinik
kasb bildiruvchi so‘zlar – kásiplik (professionallıq) sózler
so‘z tarkibi – sózdiń qurılısı
o‘zak – túbir (túbir sóz)
so‘z o‘zak -negizi (asosi) – sóz tiykarı
o‘zakdosh so‘zlar – túbirles sózler
tasviriy so‘zlar – kórkem shıǵarmalar
tub so‘z – tiykar so’z
yasama so‘z – dórendi so’z
so‘z yasash usullari – sóz jasaw usılları
so‘z qo‘shish usuli – sóz qosılıw usılı
sodda so‘z – dara sóz
qo‘shma so‘z – qospa sóz
juft so‘zlar – jup sózler
takroriy so‘z – tákirar sóz
qisqartma so‘zlar – qısqarǵan sózler
qo‘shib yoziladigan qo‘shma so‘zlar – birikken qospa sózler
ajratib yoziladigam qo‘shma so‘zlar – birikpegen qospa sózler termin,
atama – termin
leksik qatlam (lug’at qatlami) – leksikalıq quram (sózlik quram)
so‘z boyligi – sóz baylıǵı
leksikaning boyish manbalari – leksikanıń bayıw deregi
umumxalq ishlatiladigan adabiy so‘zlar – ulıwma ádebiy sózler
internatsional so‘zlar – internacionallıq sózler
boshqa tillardan o‘zlashtirilgan so‘zlar – basqa tillerden ózlestirilgen sózler
arab-fors so‘zlari – arab-parsı sózleri
rus tilidan kirgan so‘zlar – rus tilinen kirgen sózler
rus tili orqali kirgan so‘zlar – rus tili arqalı kirgen sózler
eskirib qolgan so‘zlar – gónergen sózler
shevaga xos so‘zlar – dialektlik sózler
ishlatilish doirasi cheklangan so‘zlar – qollanılıw órisi sheklengen sózler
yangi paydo bo‘lgan so‘zlar – jańa payda bolǵan sózler
neologizmler – neologizmler
stilistik chegaralangan so‘zlar – stilistikalıq shegaralanǵan sózler
uslubiy neytral so‘zlar – bir stil ushın biytárep sózler
ibora – turaqlı sóz
so‘z yasash – sóz jasalıw
sinonimiya – sinonimiya
sinonimlar (ma’nodosh so‘zlar) – sinonimler
leksik sinonimlar – leksikalıq sinonimler
antonimlar (zid ma‘noli so‘zlar) – antonimler
omonimlar (shakldosh so‘zlar) – omonimler
paronimlar – paronimler
ibora – frazeologiya
frazeologik birliklar – frazeologiyalıq birlikler
frazeologizm, ibora – frazeologizm (turaqlı sóz dizbegi)
frazeologik sinonimlar – frazeologiyalıq sinonimler
morfologik me’yor – morfologiyalıq norma

Imlo – imla
orfografiya – orfografiya
yozuv – jazıw
grafika – grafika
alifbe – álipbe
bosh harf – bas hárip
tutuq belgisi – apostrof
ko‘chish belgisi – ko’shıw belgisi
harf – hárip
husnixat – durıs jazılıw, taza jazıw
so‘zning imlosi – sózdiń imlası
orfogramma – orfogramma
imlo qoidalari – imla qaǵıydaları
so‘zning yozilishi – sózdiń jazılıwı
bo‘g‘in ko‘chirish – buwınlardı ótkermelew
qo‘sh unli harflar – qos dawıslı háripler
qator kelgan bir xil undosh harflar – qatara kelgen bir túr dawıssız hárip
singarmonizm qonuni – únleslik nızamı


Fonetika – fonetika
orfoepiya – orfoepiya
tovush – ses
nutq tovushlari – til sesleri
shovqin – ún; shawqım
un, ovoz, tovush – dawıs
unli – dawıslı
undosh – dawıssız
jarangli – únli
jarangsiz – únsiz
unli tovush – dawıslı ses
undosh tovush – dawıssız ses
jarangli undosh tovush – únli dawıssız ses
jarangsiz undosh tovush – únsiz dawıssız ses
lab undosh tovushi – erinlik dawıssız ses
til undosh tovushi – til dawıssız sesleri
(ochiq unli) – ashıq dawıslı
(yopiq unli) – qısıq dawıslı
(yo‘ǵon undosh tovush) – juwan dawıssız ses
(ingichka undosh tovush) – jińishke dawıssız ses
(yo‘ǵon (qattiq) unli tovushlar) – juwan dawıslı sesler
(ingichka (yumshoq) unli tovushlar) – jińishke dawıslı sesler
cho‘ziq unli tovush – sozılınqı dawıslı
nutq a‘zolari – sóylew aǵzaları
til orqa – til artı
til oldi – til aldı
til o‘rta – til ortası
chuqur til orqa – til artı
lablanmagan – eziwlik
lablangan – erinlik
lablangan unli tovushlar – erinlik dawıslı sesler
lablanmagan unli tovushlar – eziwlik dawıslı sesler
qo‘sh undosh tovush – birgelkili dawıssız ses
kuchli (bosh) urǵu – kúshli pát
keyingi ta‘sir – keyinli tásir
aytilishi – aytılıw (orfoepiya)
tovush almashinishi – dawıs almasıwı
tovush singarmoniyasi – ses únlesligi
urg‘u – pát
so‘z urǵusi – sóz páti
urg‘uli bo‘g‘in – pátli buwın
urǵusiz bo‘g‘in – pátsiz buwın
mantiqiy urǵu – logikalıq pát
bo‘g‘in – buwın
ochiq bo‘g‘in – ashıq buwın
yopiq bo‘g‘in – tuyıq buwın
(ikki tomonlama yopiq bo‘g‘in – qamaw buwın
bo‘g‘inga ajratish – buwınǵa bóliw
bo‘g‘in singarmonizmi – buwın únlesligi

Qo‘shimcha – qosımta
shakl – forma
so‘z yasovchi qo‘shimcha – sóz jasawshı qosımta
unumli – ónimli
unumsiz – ónimsiz
so‘z o‘zgartiruvchi qo‘shimchalar – sóz túrlewshi qosımtalar
so‘z o‘zgartiruvchi qo‘shimchalar – sóz ózgertiwshi qosımtalar
shakl hosil qiluvchi qo‘shimchalar – forma jasawshı qosımtalar
shaxs-son qo‘shimchasi – betlik qosımta
grammatik sinonimlar – grammatikalıq sinonimler
morfologik sinonimlar – morfologiyalıq sinonimler
(yo‘ǵon qo‘shimcha) – juwan qosımta
(ingichka qo‘shimcha) – jińishke qosımta
(yo‘ǵon aytilgan so‘zlar) – juwan aytılǵan sózler
(ingichka aytilgan so‘zlar) – jińishke aytılǵan sózler

Grammatika – grammatika Morfologiya – morfologiya
So‘z turkumlari – sóz shaqapları

mustaqil so‘zlar – mánili sózler
yordamchi so‘zlar – kómekshi sózler

Otlar – atlıq sózler
shaxs bildiruvchi otlar – adam mánisindegi atlıq; adam atları
kasb bildiruvchi otlar – kásip atları
o‘rin bildiruvchi otlar – orın atları
konkret otlar – anıq mánili atlıq
mavhum otlar – abstrakt mánili atlıq
turdosh otlar – ǵalabalıq atlıqlar
atoqli otlar – menshikli atlıqlar
atoqli qo‘shma otlar – menshikli qospa atlıq
ko‘p ma‘noli otlar – kóp mánili atlıqlar
sinonim otlar – sinonim atlıqlar
otlarning qarashlilik shakli – atlıqlardıń tiyislilik forması
otlarning o‘rin shakli – atlıqlardıń orın forması
kichraytirish va erkalash otlari – kishireytiwshi mánili atlıq
kelishik – seplik
turlanish – sepleniw
bosh kelishik – ataw sepligi
qaratqich kelishigi – iyelik sepligi
tushum kelishigi – tabıs sepligi
jo‘nalish kelishigi – barıs sepligi
o‘rin -payt kelishigi – orın sepligi
chiqish kelishigi – shıǵıs sepligi
egalik qo‘shimchalari – tartım qosımtaları (jalǵaw)
kelishik qo‘shimchalari – seplik qosımtalar
sodda turlanish – jay seplew
egalik qo‘shimchali turlanish – tartımlı seplew
jay sepleniw tartımlı sepleniw
ko‘plik qo‘shimchasi – kóplik qosımtalar (jalǵaw)
birlik – birlik san
ko‘plik – kóplik san
otning shaxs-son qo‘shimchalari bilan o‘zgarishi – atlıqtıń betleniwi
otlarning egalik qo‘shimchalari bilan o‘zgarishi – atlıqtıń tartımlanıwı
sodda otlar – jay atlıq
qo‘shma otlar – qospa atlıq
juft otlar – jup atlıq
takroriy otlar – tákirar atlıq
qisqartma otlar – qısqarǵan atlıqlar
qo‘shib yoziladigan otlar – birikken atlıqlar
ajratib yoziladigan otlar – birikpegen atlıqlar
otlashgan so‘zlar – atawısh sózler
otlarning uslubiy qo‘llanishi – atlıqtiń stillik qollanılıwı

Sifat - kelbetlik
Sifatlar – kelbetlikler
sifat darajalari – kelbetlik dárejeleri
oddiy daraja – jay dáreje
qiyosiy daraja – salıstırıw dáreje
orttirma daraja – arttırıw dáreje
ozaytirma daraja – páseytiw dárejesi
otlashgan sifatlar – atlıqlasǵan kelbetlikler
tub sifat – tiykar kelbetlik
yasama sifat – dórendi kelbetlik
sodda sifat – jay kelbetlik
qo‘shma sifat – qospa kelbetlik
juft sifatlar – jup kelbetlikler
takroriy sifatlar – tákirar kelbetlikler
qo‘shib yoziladigan sifatlar – birikken kelbetlikler
ajratib yoziladigan sifatlar – birikpegen kelbetlikler

Son – sanlıq
raqam – san
arab raqami – arab sanı
rim raqami – rim sanı
miqdor son – esaplıq san
sanoq son – sanaq san
jamlovchi son – jıynaqlaw san
taqsim son – toplaw san
chama son – shamalıq san
kasr son – bólshek san
tartib son – qatarlıq san
hisob so‘zlari – ólshew birlikleri
tub son – dara sanlıq
sodda son – jay sanlıq
qo‘shma son – qospa sanlıq
juft sonlar – jup sanlıq

Olmosh – almasıq
kishilik olmoshi – betlik almasıǵı
o‘zlik olmoshi – ózlik almasıǵı
ko‘rsatish olmoshi – siltew almasıǵı
so‘roq olmoshi – soraw almasıǵı
belgilash olmoshi – belgilew almasıǵı
(jamlov olmoshi) – jámlew almasıǵı
gumon olmoshi – belgisizlik almasıǵı
bo‘lishsizlik olmoshi – bolımsızlıq almasıǵı
sodda olmosh – jay almasıq
qo‘shma olmosh – qospa almasıq
juft olmosh – jup almasıq
takroriy olmosh – tákirar almasıq

Fe’l – feyil sózler
fe’l zamonlari – feyildiń máhálleri
o‘tgan zamon – ótken máhál
uzoq o‘tgan zamon fe’llari – burın bolıp ótken máhál feyilleri
hozirgi zamon – házirgi máhál
aniq o‘tgan zamon – anıq ótken máhál
yaqin o‘tgan zamon – jaqın ótken máhál
uzoq o‘tgan zamon – burınǵi ótken máhál
aniq hozirgi zamon – anıq házirgi máhál
hozirgi-kelasi zamon – házirgi keler máhál
hozirgi zamon davom fe’li – dawamlı házirgi máhál
kelasi zamon – keler máhál
(aniq kelasi zamon) – anıq keler máhál
kelasi zamon gumon fe’li – boljawlı keler máhál
kelasi zamon maqsad fe’li – niyetli keler máhál
shaxs(shaxs-son) – bet
shaxs-son qo‘shimchalari bilan qo‘llanish – betleniw
shaxs-son qo‘shimchalari – betlik qosımtalar
fe’l nisbatlari – feyil dárejeleri
o‘zlik nisbat – ózlik dáreje
majhul nisbat – belgisiz dáreje
orttirma nisbat – ózgelik dáreje
birgalik nisbat – sheriklik dáreje
o‘timli fe’l – awıspalı feyil
o‘timsiz fe’l – awıspasız feyil
bo‘lishli fe’l – bolımlı feyil
bo‘lishsiz fe’l – bolımsız feyil
bo‘lishsizlik qo‘shimchasi – bolımsız qosımta
(ko‘chma ma‘noli fe’l) – awıspalı feyil
ko‘makchi fe’llar – kómekshi feyiller
sodda fe’l – jay qospa feyil
qo‘shma fe’l – qospa feyil
juft fe’l – jup feyil
(qo‘shib yoziladigan qo‘shma fe’llar) – birikken qospa feyiller
(ajratib yoziladigan qo‘shma fe’llar) – birikpegen qospa feyiller
sifatdosh – kelbetlik feyil
ravishdosh – hal feyil
harakat nomi – háreket atı feyili
fe’l mayllari – feyil meyilleri
aniq mayl (xabar mayli) – anıqlıq meyil
buyruq-istak mayl – buyrıq meyil
shart mayl – shárt meyil
maqsad (tilak) mayli – tilek meyil
sinonim fe’llar – sinonim feyiller
otlashuv – atlıqlasıw
otlashgan fe’l – atawısh feyil


Ravish – ráwish
payt ravishi – waqıt ráwish
o‘rin ravishi – orın ráwish
holat ravishi – sın ráwish
miqdor-daraja ravishi – muǵdar-dáreje ráwish
sabab ravishi – sebep ráwish
maqsad ravishi – maqset ráwish
ravishlarda daraja – ráwishtiń dárejeleri
qiyosiy daraja – ráwishtiń salıstırıw dárejesi
ravishning orttirma daraja – ráwishtiń arttırıw dárejesi
sodda ravish – jay ráwish
qo‘shma ravish – qospa ráwish

Yordamchi so‘zlar – kómekshi sózler
bog‘lovchi – dáneker
bog‘lovchi vazifasidagi so‘zlar – dánekerlik xızmettegi sózler
biriktiruvchi bog‘lovchilar – dizbeklewshi dánekerler
ayiruv bog‘lovchisi – awıspalı dáneker
zidlov bog‘lovchisi – qarsılas dáneker
sabab bog‘lovchisi – sebep dáneker
inkor bog‘lovchisi – gezekles dáneker (gá)
(shart bog‘lovchisi)– shárt dáneker
(natija bog‘lovchisi) – nátiyje dáneker
ergashtiruvchi bog‘lovchilar – baǵındırıwshı dáneker
qiyoslash yo‘li bilan bog‘lanish – salıstırmalı baǵınıńqılı
sodda (yakka) bog‘lovchi – dara dáneker
qo‘shma bog‘lovchi – qospa dáneker
takror bog‘lovchilar – tákirar dánekerler
ko‘makchi – tirkewish
sof (asl) ko‘makchilar – túpkilikli tirkewishler
ot ko‘makchilar – atawısh tirkewishler
fe’l ko‘makchilar – feyil tirkewishler
vazifadosh ko‘makchilar – tirkewish xızmettegi sózler
yuklama – janapay
so‘roq-taajjub yuklamasi – soraw janapay
kuchaytiruv yuklamasi – kúsheytiw janapayı
ayiruv-chegaralov yuklamasi – ayırıw-sheklew janapayı
o‘xshatish-qiyoslash yuklamasi – salıstırıw janapayı
(modallik yuklamasi) – modallıq janapay
taqlid so‘zlar – eliklewish sózler
holatga taqlid so‘zlar – ko‘rin iske eliklewish sózler
tovushga taqlid so‘zlar – seske eliklewish sózler
(tub taqlid so‘z) – tiykarǵı eliklewish
sodda taqlid so‘zlar – dara eliklewish sózler
juft taqlid so‘zlar – jup eliklewish sózler
takror taqlid so‘zlar – tákirar eliklewish sózler
undovlar – tańlaq sózler
buyruq-xitob undovlari – buyrıq (imperativ) tańlaq
hissiyot (his-hayajon) undovlari – tuyǵı-sezim tańlaq
sodda undov so‘z – dara tańlaq
takroriy undov so‘z – tákirar tańlaq
modal so‘zlar – modal sózler

Sintaksis – sintaksis

so‘z birikmasi – sóz dizbegi
teng bog‘langan so‘zlar – teń (dizbekli) baylanıstaǵı sózler
moslashuv – kelisiw
boshqaruv – basqarıw
bitishuv – jupkerlesiw
sintaktik bog‘lanish – sintaksislik baylanıs
bosh so‘z – bas sóz
tobe so‘z – baǵınıńqı sóz
tobe – gárezli
tobe bog‘langan so‘zlar – baǵınıńqı baylanıstaǵı sózler
fe’lli birikma – feyil sózli dizbek
fe’lli so‘z birikmasi – feyil sóz dizbegi
otli birikma – atawısh sóz dizbegi
gap – gáp
darak gap – xabar gáp
so‘roq gap – soraw gáp
buyruq gap – buyrıq gáp
undov gap – úndew gáp
gapning grammatik asosi – gáptiń grammatikalıq tiykarı
sodda gap – jay gáp
yoyiq sodda gap – keńeytilgen jay gáp
yiǵiq sodda gap – keńeytilmegen jay gáp
gap bo‘laklari – gap aǵzaları
gapning bosh bo‘laklari – gáptiń bas aǵzaları
gapning ikkinchi darajali bo‘laklari – gáptiń ekinshi dárejeli aǵzaları
grammatik asos – grammatikalıq tiykar
sintaktik vazifa – sintaksislik wazıypa
sintaktik ma’no – sintaksislik máni
ega – baslawısh
kesim – bayanlawısh
ot-kesim – atlıq-bayanlawısh
murakkab kesim – qospa bayanlawısh
aniqlovchi – anıqlawısh
sifatlovchi aniqlovchi – jupkerlesiwshi anıqlawısh
qaratqich(li) aniqlovchi – úylesiwshi anıqlawısh
aniqlovchi aloqasidagi so‘z birikmasi – anıqlawıshlıq qatnastaǵı sóz dizbegi
to‘ldiruvchi – tolıqlawısh
vositali to‘ldiruvchi – qıya tolıqlawısh
vositasiz to‘ldiruvchi – tuwra tolıqlawısh
to‘ldiruvchi aloqasidagi so‘z birikmasi – tolıqlawıshlıq qatnastaǵı sóz dizbegi
hol – pısıqlawısh
payt holi – waqıt pısıqlawısh
o‘rin holi – orın pısıqlawısh
sabab holi – sebep pısıqlawısh
maqsad holi – maqset pısıqlawısh
ravish holi – sın pısıqlawısh
shart holi – shárt pısıqlawısh
qiyoslash holi – qarsılas pısıqlawısh
izohlovchi – ayqınlawısh
izohlanmish – ayqınlanıwshı aǵza
hollik aloqasidagi so‘z birikmasi – pısıqlawıshlıq qatnastaǵı sóz dizbegi
qaratqichli bog‘lanish – úylesiw (izafet)
otli so‘z birikmasi – atawısh sóz dizbegi
kengaytirilgan (yoyiq) aniqlovchi – keńeytilgen anıqlawısh
kengaytirilgan (yoyiq) izohlovchi – keńeytilgen ayqınlawısh
kengaytirilgan (yoyiq) gap bo‘lagi – keńeytilgen gáp aǵzası
o‘rin tartibi – orın tártibi
odatdagi tartib – tuwra orın tártip
o‘zgargan tartib – orın almasıw tártibi;
inversiya – inversiya; ózgergen orın tártibi
bir bosh bo‘lakli gaplar – bir bas aǵzalı gápler
ikki bosh bo‘lakli gaplar – eki bas aǵzalı gápler
(fe’lli bir bosh bo‘lakli gaplar)– feyil bir bas aǵzalı gápler
shaxsi (egasi) ma‘lum gap – iyesi belgili gáp
shaxsi (egasi) noma‘lum gap – iyesi belgisiz gáp
shaxsi umumlashgan gap – iyesi ulıwmalasqan gáp
shaxssiz (egasiz) gap – iyesiz gap
(otli bir bosh bo‘lakli gaplar) – atawısh bir bas aǵzalı gápler
atov gap – ataw gáp
so‘z-gap – sóz-gáp
(so‘roq so‘z-gaplar) – soraw sóz-gápler
undov so‘z-gaplar – tańlaq sóz-gápler
undalma – qaratpa
umumlashtiruvchi so‘zlar – ulıwmalastırıwshı sózler
ko’chirma gap – tuwra gáp
o‘zlashtirma gap – ózlestirilgen gáp
muallif gapi – sóylewshiniń gápi
avtor gapi – avtor gáp
dialog – dialog
luqma; replika – replika
to‘liqsiz gap – tolıq emes gáp
to‘liq gap – tolıq gáp
gapning uyushiq bo‘laklari – gáptiń birgelikli aǵzaları
undalma – qaratpa so’z; qaratpa aǵza
(undalma so‘z-gaplar) – qaratpa sóz-gápler
(tobelanmagan); mustaqil – ǵárezsiz
sodda to’ldiruvchi – jay tolıqlawısh
(sodda otlashgan ega) ???– jay atawısh bayanlawısh
sodda izohlovchi – jay ayqınlawısh
sodda ega – jay baslawısh
sodda fe’l kesim – jay feyil bayanlawısh
(juft aniqlovchi) – jup anıqlawısh
qo‘shma ot kesim – qospa atawısh bayanlawısh
qo‘shma izohlovchi – qospa ayqınlawısh
qo‘shma kesim – qospa bayanlawısh
qo‘shma fe’l kesim – qospa feyil bayanlawısh
qo‘shma to’ldiruvchi – qospa tolıqlawısh
qo‘shma aniqlovchi – qospa anıqlawısh
sifatdosh oboroti – kelbetlik feyil toplamı
sintaktik sinonimlar – sintaksislik sinonimler
ravishdosh oboroti – hal feyil toplamı
ajratilmagan izohlovchi – ayırımlanbaǵan ayqınlawısh
ajratilgan izohlovchi – ayırımlanǵan ayqınlawısh
ajratilgan hol – ayırımlanǵan pısıqlawısh
gapning ajratilgan bo‘laklari – gáptiń ayırımlanǵan aǵzaları
(gapning undalma bo‘lagi) – gáptiń qaratpa aǵzası
(inkor ma‘noli so‘z-gap) – biykarlawshı sóz-gáp
otlashgan fe’lli o‘ram – atawısh feyil toplamı
(ma’qullash) tasdiq ma‘noli so‘z-gap – maqullawshı sóz-gáp
ma’noviy aloqa – mánilik qatnas
kirish so‘z; (kirish bo‘lak) – kiris sóz
(kirish gap) – kiris gáp
(fe’lli o‘ramlar; oborotlar)– feyil toplamları

Qo‘shma gap – qospa gáp

bog‘langan qo‘shma gap – dizbekli qospa gáp
bog‘lovchi yordamida bog‘langan qo‘shma gap – dánekerli dizbekli qospa gáp
ayiruv bog‘lovchisi yordamida bog‘langan qo‘shma gap – dánekerli awıspalı dizbekli qospa gáp
zidlov bog‘lovchilari yordamida bog‘langan qo‘shma gaplar – qarsılas dizbekli qospa gáp
bir vaqtda yuz beradigan inkor bog‘langan qo‘shma gap – bir waqıtlı mezgilles dizbekli qospa gáp
inkor mazmunli bog‘lovchisiz bog‘langan qo‘shma gap – dánekersiz mezgilles dizbekli qospa gáp
bog‘lovchi yordamida zidlab bog‘langan qo‘shma gap – dánekerli gezekles dizbekli qospa gáp
sabab-natija bog‘langan qo‘shma gap – sebep-nátiyje dizbekli qospa gáp
ketma-ket kelgan inkor mazmunli qo‘shma gaplar – izbe-iz mezgilles dizbekli qospa gápler
inkor asosida bog‘langan qo‘shma gap – mezgilles dizbekli qospa gáp
izohlash asosida bog‘langan qo‘shma gap – túsindirmeli dizbekli qospa gáp
teng ergash gapli qo‘shma gaplar – teń baǵınıńqılı qospa gápler
bog‘lovchisiz bog‘langan qo‘shma gap – dánekersiz dizbekli qospa gáp
bog‘lovchi ohang – dizbeklewshi intonaciya
ohang yordamida bog‘langan qo‘shma gaplar – intonaciyalıq dizbekli qospa gáp
ergashgan qo‘shma gap – baǵınıńqılı qospa gáp
bosh gap – bas gáp
ergash gap – baǵınıńqı gáp
aniqlovchi ergash gap – anıqlawısh baǵınıńqı gáp
to‘ldiruvchi ergash gap – tolıqlawısh baǵınıńqı gáp
hol ergash gap – pısıqlawısh baǵınıńqı gáp
payt ergash gapli qo‘shma gap – waqıt baǵınıńqılı qospa gáp
sabab ergash gapli qo‘shma gap – sebep baǵınıńqılı qospa gáp
o‘rin ergash gapIi qo‘shma gap – orın baǵınıńqılı qospa gáp
maqsad ergash gapli qo‘shma gap – maqset baǵınıńqılı qospa gáp
holat mazmunidagi ergash gapli qo‘shma gap – sın baǵınıńqılı qospa gáp
shart ergash gapIi qo‘shma gap – shárt baǵınıńqılı qospa gáp
zidlov ergash gapli qo‘shma gap – qarsılas baǵınıńqılı qospa gáp
ketma-ket ergash gapli qo‘shma gaplar – izbe-iz baǵınıńqılı qospa gápler
bir necha ergash gapli qo‘shma gaplar – kóp baǵınıńqılı qospa gápler
aralash qo‘shma gaplar - aralas qospa gápler


Bog‘lanishli nutq (matn) – baylanıslı sóylew (tekst)

murakkab sintaktik butunlik – qospa sintaksislik pútinlik
asosiy fikr – tiykarǵi pikir
mavzuning mazmuni – temanıń mazmunı
boshlama – baslama (kirisiw)
asosiy qism – tiykarǵı bólim
yangi yo‘l, yangi satr, abzats – taza jol
ketma-ket bog‘lanish – izbe-iz baylanıs
parallel bog‘lanish – parallel baylanıs
kontakt bog‘lanish – kontakt baylanıs
xulosa – juwmaq
tasvir-matn – súwretlew-tekst
muhokama-matnlar – talqılaw teksti

Tinish belgisi – irkilis belgi
(ajratuvchi tinish belgisi) – ajıratıwshı irkilis belgisi
(ayiruvchi tinish belgilari) – bo’liwshi irkilis belgileri
nuqta – noqat
so‘roq belgisi – soraw belgisi
undov belgisi – úndew belgisi
vergul – útir
ikki nuqta – qos noqat
nuqtalar (uch nuqta) – kóp noqat
nuqtali vergul – noqatlı útir defis,
chiziqcha – defis
tire – sızıqsha qavs – qawıs
qo‘shtirnoq – tırnaqsha

Nutq uslublari – til stilleri (sóylew stilleri)

stilistikaning asosi – stilistikanıń tiykarı
stilistik vosita – stillik qural
nutq madaniyati – sóylew mádeniyatı
amaliy uslubiyat – ámeliy stilistika
funktsional uslub – funkcionallıq stil
ilmiy uslub – ilimiy stil
rasmiy uslub – rásmiy stil
kitobiy uslub – kitabıy stil
publitsistik uslub – publicistikalıq stil
badiiy uslub – kórkem ádebiyat stili
poetik uslub – poetikalıq stil
nasriy uslub – prozalıq stil
janrlar uslubi – janrlıq stil
notiqlar uslubi – oratorlar stili
individual uslub – jeke adam stili
uslubiy figura – stillik figura
gazeta stili – gazeta stili
timsollar uslubi – tımsallar stili
iboralar – turaqlı sózler
hikmatli so‘zlar – ushırma sózler
sitata – citata
ellipsis – ellipsis
epitet – epitet
ocherk – ocherk
badiiy tasvir vositalari – kórkem súwretlew qurallları
metafora – metafora
antiteza – antiteza
metonimiya – metonimiya
/// . . . – teńew sinekdoxa – sinekdoxa
takrorlash – qaytalaw
inversiya – inversiya
rasmiy ish qog‘ozlari uslubi – rásmiy is qaǵazları stili
rasmiy hujjatlar – rásmiy hújjetler
rasmiy ish qog‘ozlari – rásmiy is qaǵazları
ish yuritish vositasi – is júrgiziw quralı
aloqa qog‘ozlari – qatnas qaǵazları
me’yor – norma

Lug’at – sózlik
lug’atshunoslik – leksikografiya
lug’at turlari – sózlik túrleri
imlo lug’ati – orfografiyalıq sózlik
tarjima lug’at – awdarma sózlik
ikki tillik (tarjima) lug’at – eki tillik awdarma sózlik
ruscha-qoraqalpoqcha lug’at – russha-qaraqalpaqsha sózlik
izohli lug’at – túsindirme sózlik
sinonimlar lug’ati – sinonimler sózligi
orfoepik lug’at – orfoepiyalıq sózlik
sinonimlar lug’ati – sinonimlik sózlik
imlo lug’ati – imla sózlik (sózligi)
terminlar lug’ati – terminologiyalıq sózlik
frazeologik lug’at – frazeologiyalıq sózlik
shevaga xos so‘zlar lug’ati – dialektlik sózlik