Qaraqalpaqsha - Ózbekshe lingvistikalıq terminlerdiń sistemalı sózligi
Ádebiy til – adabiy til
ózbek xalıq dialektleri –o‘zbek xalq shevalari
túrkiy tiller – turkiy tillar
jazba ádebiy til – yozma adabiy til
jazba ádebiy sóylew – yozma adabiy nutq
awızeki ádebiy sóylew – oǵzaki adabiy nutq
tiller ortasındaǵı qarım-qatnas – tillar o‘rtasidagi munosabatlar
dúnya tilleri – jahon tillari
milliy til – milliy til
mámleketlik til – davlat tili
mámleketlik til biyligi – davlat tili maqomi
Leksikologiya – leksikologiya
leksika – leksika
máni – ma’no
sóz mánisi – so‘z ma‘nosi
awısqan máni – qo‘shimcha ma’no
tiykarǵı máni – asosiy (neytral) ma’no
tuwra máni – bosh ma’no
mánili sóz – ma‘noli so‘z
bir mánili so‘z – bir ma‘noli so‘z
kóp mánili sóz – ko‘p ma‘noli so‘z
sózdiń kóp mánililigi – so‘zning ko‘p ma‘noliligi
sózdiń tuwra mánisi – so‘zning bosh ma‘nosi
leksikalıq máni – luǵaviy ma’no
stilistikalıq shegaralanǵan sózler – stilistik (uslubiy) chegaralangan so‘zlar
túbir (túbir so’z) – o‘zak
túbirles sózler – o‘zak dosh so‘zlar
sózdiń qurılısı – so‘z tarkibi
sózdiń tiykarı – so‘zning asosi (o‘zak -negizi)
tiykar sóz – tub so‘z
kásiplik (professionallıq) sózler – kasb bildiruvchi so‘zlar
kórkem shıǵarmalar – tasviriy so‘zlar (ifodalar)
leksikalıq quram – leksik qatlam
sózlik quram – lug’at qatlami
arab-parsı sózleri – arab-fors so‘zlari
basqa tillerden ózlestirilgen sózler – boshqa tillardan o‘zlashtirilgan so‘zlar
rus tilinen kirgen sózler – rus tilidan kirgan so‘zlar
rus tili arqalı kirgen sózler – rus tili orqali kirgan so‘zlar
internacionallıq sózler – internatsional so‘zlar
gónergen sózler – eskirib qolgan so‘zlar
neologizmler – neologizmlar
dórendi sóz – yasama so‘z
dara sóz – sodda so‘z
jup sózler – juft so‘zlar
qospa sóz – qo‘shma so‘z
tákirar sóz – takroriy so‘z
qısqarǵan sózler – qisqartma so‘zlar
sóz jasaw usılları – so‘z yasash usullari
sóz qosılıw usılı – so‘z qo‘shish usuli
birikken qospa sózler – qo‘shib yoziladigan qo‘shma so‘zlar
birikpegen qospa sózler – ajratib yoziladigan qo‘shma so‘zlar
termin – termin, atama
dialektlik sózler – shevaga xos so‘zlar
kórkem súwretlew – tasviriy ifoda
qollanılıw shegarası sheklengen sózler – ishlatilish doirasi cheklangan so‘zlar
jańa payda bolǵan sózler – yangi paydo bo‘lgan so‘zlar
leksikalıq bayıw derekleri – leksikaning boyish manbalari
ulıwma qollanılatuǵın sózler – umumxalq ishlatiladigan so‘zlar
topar – guruh
turaqlı sóz – ibora
sóz jasalıw – so‘z yasash
sóz baylıǵı – so‘z boyligi
sózdiń tuwra mánisi – so‘zning o‘z ma‘nosi
awıspalı máni – ko‘chma ma’no (so‘zning ko‘chma ma‘nosi)
bir stil ushın biytárep sózler – uslubiy neytral stil
ulıwmalıq máni – umumlashgan ma’no
sinonimler – sinonimlar (ma’nodosh so‘zlar)
antonimler – antonimlar (zid ma‘noli so‘zlar)
omonimler – omonimlar (shakldosh so‘zlar)
paronimler – paronimlar
frazeologiya – ibora
frazeologizm (turaqlı sóz dizbegi) – frazeologizm, ibora
frazeologiyalıq sinonimler – frazeologik sinonimlar
ushırma sózler – hikmatli so‘zlar
leksikalıq sinonimler – leksik sinonimlar
ónimli – unumli
morfologiyalıq norma – morfologik me’yor
morfologiyalıq sinonimler – morfologik sinonimlar
sinonimiya – sinonimiya
termin – termin; atama
frazeologiyalıq birlikler – frazeologik birliklar
baylanıslı ápiwayı sózler – bog‘lanishli oddiy so‘zlar
túsinik – tushuncha
atawısh sózler – otlashgan so‘zlar
Imla – imlo
Álipbe – alifbe
alfavit – alfavit
jazıw – yozuv
hárip – harf
apostrof – tutuq belgisi
bas hárip – bosh harf
ko’shıw belgisi – ko‘chish belgisi
grafika – grafika
orfografiya – orfografiya
durıs jazılıw – husnixat
sózdiń imlası – so‘zning imlosi
orfogramma – orfogramma
imla qaǵıydaları – imlo qoidalari
sózdiń jazılıwı – so‘zning yozilishi
birikken sózler – qo‘shib yoziladigan so‘zlar
birikpegen sózler – ajratib yoziladigan so‘zlar
buwınlardı ótkermelew – bo‘g‘in ko‘chirish
buwınǵa ótkermelew – bo‘g‘in ko‘chirish
Fonetika – fonetika
orfoepiya – orfoepiya
sóylew aǵzaları – nutq a‘zolari
ses – tovush
til sesleri – nutq tovushlari
dawıs – un, ovoz, tovush
dawıslı – unli
dawıssız – undosh
ún – tovush, ovoz; un
únli – jarangli
únsiz – jarangsiz
dawıslı ses – unli tovush
dawıssız ses – undosh tovush
únli dawıssız ses – jarangli undosh tovush
únsiz dawıssız ses – jarangsiz undosh tovush
erinlik dawıssız ses – lab undosh tovushi
eziwlik dawıssız ses -
juwan dawıssız ses – (yo‘g‘on undosh tovush)
jińishke dawıssız ses – (ingichka undosh tovush)
sozılınqı dawıslı – cho‘ziq unli tovush
aytılıw (orfoepiya) – aytilishi
til artı – til orqa
til aldı – til oldi
til ortası – til o‘rta
til artı – chuqur til orqa
dawıs almasıwı – tovush almashinishi
juwan dawıslı sesler – yo‘g‘on (qattiq) unli tovushlar
jińishke dawıslı sesler – ingichka (yumshoq) unli tovushlar
birgelkili dawıssız ses– qo‘sh undosh tovush
qos dawıslı háripler – qo‘sh unli harflar
qatara kelgen bir túr dawıssız hárip – qator kelgan bir xil undosh harflar
eziwlik – lablanmagan
erinlik – lablangan
erinlik dawıslı sesler – lablangan unli tovushlar
eziwlik dawıslı sesler – lablanmagan unli tovushlar
ashıq dawıslı – (ochiq unli)
qısıq dawıslı – (yopiq unli)
shawqım – shovqin
pát – urǵu
buwın – bo‘g‘in
pátli buwın – urg‘uli bo‘g‘in
pátsiz buwın – urǵusiz bo‘g‘in
kúshli pát – kuchli urǵu
ashıq buwın – ochiq bo‘g‘in
tuyıq buwın – yopiq bo‘g‘in
qamaw buwın – (ikki tomonlama yopiq bo‘g‘in)
logikalıq pát – mantiqiy urg‘u
únleslik nızamı – singarmonizm qonuni
buwın únlesligi – bo‘g‘in singarmonizmi
ilgerili tásir – oldingi ta‘sir
keyinli tásir – keyingi ta‘sir
ses únlesligi – tovush singarmoniyasi
buwınǵa bóliw – bo‘g‘inga ajratish
Qosımta – qo‘shimcha
forma – shakl
qosımta (jaǵdaw) – qo‘shimcha
sóz jasawshı qosımta – so‘z yasovchi qo‘shimcha
sóz túrlewshi qosımtalar – so‘z o‘zgartiruvchi qo‘shimchalar
sóz ózgertiwshi qosımtalar – so‘z o‘zgartiruvchi qo‘shimchalar
betlik qosımta – shaxs-son qo‘shimchasi
juwan qosımta – (yo‘ǵon qo‘shimcha)
jińishke qosımta – (ingichka qo‘shimcha)
juwan aytılǵan sózler – (yo‘ǵon aytilgan so‘zlar)
jińishke aytılǵan sózler – (ingichka aytilgan so‘zlar)
Grammatika – grammatika
Morfologiya – morfologiya
Sóz shaqapları – so‘z turkumlari
sóz shaqapları – so‘z turkumlari
mánili sózler – mustaqil so‘zlar
kómekshi sózler – yordamchi so‘zlar
Atlıq (sózler) – otlar
adam atları – shaxs bildiruvchi otlar
adam mánisindegi atlıq – shaxs ma‘nosini bildiruvchi otlar
anıq mánili atlıq – konkret otlar
anıq atlıq
anıq emes atlıq
abstrakt mánili atlıq – mavhum otlar
orın atları – o‘rin bildiruvchi otlar
orın atların jasawshı qosımtalar – o‘rin bildiruvchi otlarni yasovchi qo‘shimchalar
kásip atları – kasb bildiruvchi otlar
kásip atamaların jasawshı qosımtalar – kasb bildiruvchi otlarni yasovchi qo‘shimchalar
ǵalabalıq atlıqlar – turdosh otlar
menshikli atlıqlar –atoqli otlar
tartım qosımtaları (jalǵawlar) – egalik qo‘shimchalari
seplik qosımtaları (jalǵawlar) – kelishik qo‘shimchalari
kóplik qosımtaları (jalǵawlar) – ko‘plik qo‘shimchasi
atlıqtıń betleniwi – otning shaxs-son qo‘shimchalari bilan qo‘llanishi
atlıqtıń tartımlanıwı – otlarning egalik qo‘shimchalari bilan o‘zgarishi
seplik – kelishik
ataw sepligi – bosh kelishik
iyelik sepligi – qaratqich kelishigi
tabıs sepligi – tushum kelishigi
barıs sepligi – jo‘nalish kelishigi
orın sepligi – o‘rin -payt kelishigi
shıǵıs sepligi – chiqish kelishigi
sepleniw – turlanish
jay seplew – sodda turlanish
tartımlı seplew – (egalik qo‘shimchali turlanish)
jay sepleniw – sodda turlanish
tartımlı sepleniw – (egalik qo‘shimchali turlanish)
almasıqlıq sepleniw
atlıqtıń tiyislilik forması – otlarning qarashlilik shakli
kishireytiwshi mánili atlıq – kichraytirish va erkalash otlari
erkeletiwshi mánili atlıq
atlıqtıń stillik qollanılıwı – otlarning uslubiy qo‘llanishi
birlik san – birlik
ko’plik san – ko‘plik
dórendi atlıq – yasama ot
jay atlıq – sodda otlar
qospa atlıq – qo‘shma otlar
birikken atlıqlar – qo‘shib yoziladigan otlar
birikpegen atlıqlar – ajratib yoziladigan otlar
jup atlıq – juft otlar
tákirar atlıq – takroriy otlar
qısqarǵan atlıqlar – qisqartma otlar
menshikli qospa atlıqlar – atoqli qo‘shma otlar
kóp mánili atlıqlar – ko’p ma‘noli otlar
sinonim atlıqlar – sinonim otlar
Kelbetlikler – sifatlar
Zattıń túr-túsi – predmetning belgisi
tiykar kelbetlik – tub sifat
dórendi kelbetlik – yasama sifat
kelbetlik dárejeleri – sifat darajalari
jay dáreje – oddiy daraja
salıstırıw dáreje – qiyosiy daraja
arttırıw dáreje – orttirma daraja
páseytiw dáreje – ozaytirma daraja
jay kelbetlik – sodda sifat
qospa kelbetlik – qo‘shma sifat
jup kelbetlikler – juft sifatlar
tákirar kelbetlikler – takroriy sifatlar
birikken kelbetlikler – qo‘shib yoziladigan sifatlar
birikpegen kelbetlikler – ajratib yoziladigan sifatlar
atlıqlasqan kelbetlikler – otlashgan sifatlar
Sanlıq – son
Esaplıq san – miqdor son
qatarlıq san – tartib son
sanaq san – sanoq son
jıynaqlaw san – jamlovchi son
toplaw san – taqsim son
shamalıq san – chama son
bólshek san – kasr son
dara sanlıq – tub son
jay sanlıq – sodda son
jup sanlıq – juft sonlar
qospa sanlıq – qo‘shma son
ólshew birlikleri – hisob so‘zlari
cifr – raqam
arab sanı – arab raqami
rim sanı – rim raqami
Almasıq – olmosh
betlik almasıǵı – kishilik olmoshi
ózlik almasıǵı – o‘zlik olmoshi
siltew almasıǵı – ko‘rsatish olmoshi
soraw almasıǵı – so‘roq olmoshi
belgilew almasıǵı – belgilash olmoshi
jámlew almasıǵı – (jamlov olmoshi)
belgisizlik almasıǵi – gumon olmoshi
bolımsızlıq almasıǵı (heshkim – heshqaysi) – bo‘lishsizlik olmoshi
jay almasıq – sodda olmosh
qospa almasıq – qo‘shma olmosh
jup almasıq – juft olmosh
tákirar almasıq – takroriy olmosh
Feyil (sózler) – fe’l
feyildiń máhálleri – fe’l zamonlari
ótken máhál – o‘tgan zamon
házirgi máhál – hozirgi zamon
keler máhál – kelasi zamon
anıq ótken máhál – aniq o‘tgan zamon
jaqın ótken máhál – yaqin o‘tgan zamon
burınǵı ótken máhál – uzoq o‘tgan zamon
burın bolıp ótken máhál feyilleri – uzoq o‘tgan zamon fe’llari
anıq házirgi máhál – (aniq hozirgi zamon)
házirgi keler máhál – hozirgi-kelasi zamon
dawamlı házirgi máhál – hozirgi zamon davom fe’li
anıq keler máhál – (aniq kelasi zamon)
boljawlı keler máhál – (kelasi zamon taxmin fe’li)
niyetli keler máhál – kelasi zamon maqsad fe’li
bet – shaxs
betlik qosımtalar – shaxs-son qo‘shimchalari
betleniw – tuslanish
awıspalı feyil – o‘timli fe’l
awıspasız feyil – o‘timsiz fe’l
bolımlı feyil – bo‘lishli fe’l
bolımsız feyil – bo‘lishsiz fe’l
bolımsız forma – bo‘lishsizlik qo‘shimchasi
feyil dárejeleri – fe’l nisbatlari
ózlik dáreje – o‘zlik nisbat
belgisiz dáreje – majhul nisbat
ózgelik dáreje – orttirma nisbat
sheriklik dáreje – birgalik nisbat
awıspali feyil – (ko‘chma fe’l)
kómekshi feyiller – ko‘makchi fe’llar
tolıqsız feyil
kelbetlik feyil – sifatdosh
hal feyil – ravishdosh
háreket atı feyili – harakat nomi
atlıqlasıw – otlashuv
feyil meyilleri – fe’l mayllari
anıqlıq meyil – aniq mayl (xabar mayli)
buyrıq meyil – buyruq-istak mayl
shárt meyil – shart mayl
tilek meyil – (tilak mayli); maqsad mayli
atawısh feyil – otlashgan fe’l
atawısh feyil toplamı – otlashgan fe’l oborotlari
jay qospa feyil – sodda fe’l
qospa feyil – qo‘shma fe’l
jup feyil – juft fe’l
birikken qospa feyiller – (qo‘shib yoziladigan qo‘shma fe’llar)
birikpegen qospa feyiller – ajratib yoziladigan qo‘shma fe’llar
sinonim feyiller – sinonim fe’llar
Ráwish – ravish
waqıt ráwishi – payt ravishi
orın ráwishi – o‘rin ravishi
sın ráwishi (tez – az) – holat ravishi
muǵdar-dáreje ráwishi – miqdor-daraja ravishi
sebep ráwishi – sabab ravishi
maqset ráwishi – maqsad ravishi
ráwishtiń dárejeleri – ravishlarda daraja
ráwishtiń salıstırıw dárejesi – ravishning qiyosiy darajasi
ráwishtiń arttırıw dárejesi – orttirma daraja
jay ráwish – sodda ravish
qospa ráwish – qo‘shma ravish
Kómekshi sózler – yordamchi so‘zlar
dáneker sózler – bog‘lovchilar
dánekerlik xızmettegi sózler – bog‘lovchi vazifasidagi so‘zlar
biriktiriwshi dáneker – biriktiruvchi bog‘lovchi
baǵındırıwshı dáneker – ergashtiruvchi bog‘lovchi
dizbeklewshi dánekerler – biriktiruvchi bog‘lovchilar
awıspalı dáneker – ayiruv bog‘lovchisi
qarsılas dáneker – zidlov bog‘lovchisi
sebep dáneker – sabab bog‘lovchisi
shárt dáneker – (shart bog‘lovchisi)
nátiyje dáneker – (natija bog‘lovchisi)
gezekles dáneker (gá) – inkor bog‘lovchisi
dara dáneker – sodda (yakka) bog‘lovchi
qospa dáneker – qo‘shma bog‘lovchi
tákirar dánekerler – takror bog‘lovchilar
tirkewish – ko’makchi
túpkilikli tirkewishler – sof (tub) ko‘makchilar
atawısh tirkewishler – ot ko‘makchilar
feyil tirkewishler – fe’l ko‘makchilar
tirkewish xızmettegi sózler – vazifadosh ko‘makchilar
janapay – yuklama
soraw janapay – so‘roq yuklamasi
ayırıw-sheklew janapayı – ayiruv-chegaralov yuklamasi
kúsheytiw janapayı – kuchaytiruv yuklamasi
modallıq janapay – (modallik yuklamasi)
eliklewish sózler – taqlid so‘zlar
seske eliklewish sózler – (tovushga taqlid so‘zlar)
kóriniske eliklewish sózler – (ko‘rinishga taqlid so‘zlar)
dara eliklewish sózler – sodda taqlid so‘zlar
jup eliklewish sózler – juft taqlid so‘zlar
tákirar eliklewish sózler – takror taqlid so‘zlar
tańlaq sózler – undovlar
buyrıq (imperativ) tańlaq – buyruq undovlar
tuyǵı-sezim tańlaq – his-hayajon undovlar
turmıs-salt (etiketlik)
tańlaq –
tiykarǵı tańlaq – tub undov so‘z
dara tańlaq – sodda undov so‘z
jup tańlaq – juft undov so‘z
tákirar tańlaq – takroriy undov so‘z
modal sózler – modal so‘zlar
Sintaksis – sintaksis
Dara gáp – sodda gap
sóz dizbegi – so‘z birikmasi
mánilik qatnas – ma’noviy aloqa
sintaksislik máni – sintaktik ma’no
sintaksislik baylanıs – sintaktik bog‘lanish
bas so‘z – bosh so‘z
ǵárezsiz – (tobelanmagan)
ǵárezli sóz – tobe so‘z
úylesiw - izafet
kelisiw – moslashuv
jupkerlesiw – bitishuv
basqarıw – boshqaruv
atawısh sóz dizbegi – otli so‘z birikmasi
feyil sóz dizbegi – fe’lli so‘z birikmasi
teń (dizbekli) baylanıstaǵı sózler – teng bog‘langan so‘zlar
jubaylas – juft
gáp – gap
xabar gáp – darak gap
soraw gáp – so‘roq gap
úndew gáp – undov gap
buyrıq gáp –buyruq gap
jay gáp – sodda gap
keńeytilgen jay gáp – yoyiq sodda gap
keńeytilmegen jay gáp – yiǵiq sodda gap
gáptiń grammatikalıq tiykarı – gapning grammatik asosi
gap aǵzaları – gap bo‘laklari
gáptiń bas aǵzaları – gapning bosh bo‘laklari
gáptiń ekinshi dárejeli aǵzaları – gapning ikkinchi darajali bo‘laklari
baslawısh – ega
bayanlawısh – kesim
feyil sóz dizbegi – fe’lli birikma
atawısh sóz dizbegi – otli birikma
qospa bayanlawısh – murakkab kesim
anıqlawıshlıq qatnastaǵı sóz dizbegi – aniqlovchi aloqasidagi so‘z birikmasi
atlıq-bayanlawısh – ot-kesim
anıqlawısh – aniqlovchi
jupkerlesiwshi anıqlawısh – sifatlovchi aniqlovchi
úylesiwshi anıqlawısh – qaratqich(li) aniqlovchi
tolıqlawısh – to‘ldiruvchi
tuwra tolıqlawısh – vositasiz to‘ldiruvchi
qıya tolıqlawısh – vositali to‘ldiruvchi
pısıqlawısh – hol
waqıt pısıqlawısh – payt holi
orın pısıqlawısh – o‘rin holi
sebep pısıqlawısh – sabab holi
maqset pısıqlawısh – maqsad holi
sın pısıqlawısh – ravish holi
shárt pısıqlawısh – shart holi
qarsılas pısıqlawısh – to‘siqsizlik holi
pısıqlawıshlıq qatnastaǵı sóz dizbegi – hol munosabatli so‘z birikmasi
hal feyil toplamı – ravishdosh oboroti
ayqınlawısh – izohlovchi
ayqınlanıwshı aǵza – izohlanmish
kelbetlik feyil toplamı – sifatdosh oboroti
tolıqlawıshlıq qatnastaǵı sóz dizbegi – to‘ldiruvchi aloqasidagi so‘z birikmasi
keńeytilgen anıqlawısh – (kengaytirilgan (yoyiq) aniqlovchi
keńeytilgen ayqınlawısh – (kengaytirilgan (yoyiq) izohlovchi)
keńeytilgen gáp aǵzası – (kengaytirilgan (yoyiq) gap bo‘lagi)
sintaktaksislik wazıypa – sintaktik vazifa
tuwra gáp – ko’chirma gap
ózlestirilgen gáp – o‘zlashtirma gap
avtor gápi – avtor (muallif) gapi
dialog – dialog
replika – luqma; replika
sóylewshiniń gápi – muallif gapi
tuwra orın tártip – odatdagi tartib
awıspalı orın tártip – o‘zgargan tartib
orın tártibi – o‘rinlashish tartibi
orın almasıw tártibi – o‘zgargan tartib
inversiya – inversiya
tolıq emes gáp – to‘liqsiz gap
tolıq gáp – to’liq gap
gáptiń birgelkili aǵzaları – gapning uyushiq bo‘laklari
ulıwmalastırıwshı sózler – umumlashtiruvchi so‘zlar
úylesiw (izafet) – izofa
qaratpa (so’z; aǵza) – undalma
bir bas aǵzalı gápler – bir bosh bo‘lakli gaplar
eki bas aǵzalı gápler – ikki bosh bo‘lakli gaplar
feyil bir bas aǵzalı gápler – (fe’lli bir bosh bo‘lakli gaplar)
feyil toplamları – (fe’lli o‘ramlar; oborotlar)
iyesi belgili gáp –shaxsi (egasi) ma‘lum gap
iyesi belgisiz gáp –shaxsi (egasi) noma‘lum gap
iyesi ulıwmalasqan gáp – shaxsi umumlashgan gap
iyesiz gap – shaxssiz (egasiz) gap
atawısh bir bas aǵzalı gápler – (otli bir bosh bo‘lakli gaplar)
ataw gáp – atov gap
tańlaq sóz-gápler –
sóz-gápler – so‘z-gaplar
soraw sóz-gápler – (so‘roq so‘z-gaplar)
qaratpa sóz-gápler – (undalma so‘z-gaplar)
maqullawshı sóz-gáp – (tasdiq ma‘noli so‘z-gap)
ayırımlanbaǵan ayqınlawısh – ajratilmagan izohlovchi
ayırımlanǵan ayqınlawısh – ajratilgan izohlovchi
ayırımlanǵan pısıqlawısh – ajratilgan hol
biykarlawshı sóz-gáp – (inkor ma‘noli so‘z-gap)
buyrıq gáp – buyruq gap
gáptiń ayırımlanǵan aǵzaları – gapning ajratilgan bo‘laklari
jay atawısh bayanlawısh – (sodda otlashgan ega)
jay ayqınlawısh – sodda izohlovchi
jay baslawısh – sodda ega
jay feyil bayanlawısh – sodda fe’l kesim
jay tolıqlawısh – sodda to’ldiruvchi
jup anıqlawısh – juft aniqlovchi
kiris aǵza – (kirish bo‘lak)
kiris gáp – (kirish gap)
qospa atawısh bayanlawısh – qo‘shma ot kesim
qospa ayqınlawısh – qo‘shma izohlovchi
qospa bayanlawısh – qo‘shma kesim
qospa feyil bayanlawısh – qo‘shma fe’l kesim
qospa tolıqlawısh – qo‘shma to‘ldiruvchi
qospa anıqlawısh – qo‘shma aniqlovchi
grammatikalıq sinonimler – grammatik sinonimlar
Qospa gáp – qo‘shma gap
dizbekli qospa gáp– bog‘langan qo‘shma gap
dánekerli dizbekli qospa gáp – bog‘lovchi yordamida bog‘langan qo‘shma gap
biriktiriwshi dánekerli dizbekli qospa gáp – biriktiruv bog‘lovchisi yordamida bog‘langan qo‘shma gaplar
bir waqıtlı mezgilles dizbekli qospa gáp – bir vaqtda yuz beradigan inkor bog‘langan qo‘shma gap
dánekerli awıspalı dizbekli qospa gáp – ayiruv bog‘lovchisi yordamida bog‘langan qo‘shma gap
qarsılas dizbekli qospa gáp – zidlov bog‘lovchilari yordamida bog‘langan qo‘shma gaplar
dánekerli gezekles dizbekli qospa gáp – bog‘lovchi yordamida zidlab bog‘langan qo‘shma gap
sebep-nátiyje dizbekli qospa gáp – sabab-natija bog‘langan qo‘shma gap
izbe-iz mezgilles dizbekli qospa gápler – ketma-ket kelgan inkor mazmunidagi qo‘shma gaplar
mezgilles dizbekli qospa gáp – inkor yordamida bog‘langan qo‘shma gap
túsindirmeli dizbekli qospa gáp – izohlash asosida bog‘langan qo‘shma gap
teń baǵınıńqılı qospa gápler – teng ergash gapli qo‘shma gaplar
dánekersiz dizbekli qospa gáp – bog‘lovchisiz bog‘langan qo‘shma gap
dánekersiz mezgilles’ dizbekli qospa gáp – inkor mazmunli bog‘lovchisiz bog‘langan qo‘shma gap
dizbeklewshi intonaciya – bog‘lovchi ohang
intonaciyalıq dizbekli qospa gáp – ohang yordamida bog‘langan qo‘shma gaplar
baǵınıńqılı qospa gáp – ergashgan qo‘shma gap
sın baǵınıńqılı qospa gáp – holat mazmunidagi ergash gapli qo‘shma gap
bas gáp – bosh gap
baǵınıńqı gáp – ergash gap
baǵınıńqı so’z – tobe so‘z
baǵınıńqı baylanıstaǵı sózler – tobe (ergash) bog‘langan so‘zlar
baǵınıńqılı baylanıslı qospa gáp – tobe bog‘langan qo‘shma gap
anıqlawısh baǵınıńqı gáp – aniqlovchi ergash gap
tolıqlawısh baǵınıńqı gáp – to‘ldiruvchi ergash gap
pısıqlawısh baǵınıńqı gáp – hol ergash gap
qarsılas baǵınıńqılı qospa gáp – zidlov ergashgan qo‘shma gap
salıstırmalı baǵınıńqılı qospa gáp – qiyoslash yordamida ergashgan qo‘shma gap
maqset baǵınıńqılı qospa gáp – maqsad ergash gapli qo‘shma gap
sebep baǵınıńqılı qospa gáp – sabab ergash gapli qo‘shma gap
orın baǵınıńqılı qospa gáp – o‘rin ergash gapli qo‘shma gap
waqıt baǵınıńqılı qospa gáp - payt ergash gapli qo‘shma gap
shárt baǵınıńqılı qospa gáp – shart ergash gapIi qo‘shma gap
izbe-iz baǵınıńqılı qospa gápler – ketma-ket ergash gapli qo‘shma gaplar
kóp baǵınıńqılı qospa gápler – bir necha ergash gapli qo‘shma gaplar
aralas qospa gápler – aralash qo‘shma gaplar
sintaksislik sinonimler – sintaktik sinonimlar
Baylanıslı sóylew – bog‘lanishli nutq
qurama sintaksislik pútinlik – murakkab sintaktik butunlik
tiykarǵi pikir – asosiy fikr
temanıń mazmunı – mavzuning mazmuni kirisiw – boshlama
tiykarǵi bo’lim – asosiy qism
taza jol – yangi yo‘l, yangi satr, abzats
juwmaq – xulosa
izbe-iz baylanıs – ketma-ket bog‘lanish
parallel baylanıs – parallel bog‘lanish
kontakt baylanıs – kontakt bog‘lanish
distant baylanıs – distant bog‘lanish
ápiwayı joba –sodda reja
qurama joba – murakkab reja
Irkilis belgi – tinish belgisi
ajıratıwshı irkilis belgisi – (ajratuvchi tinish belgisi)
bóliwshi irkilis belgileri – (ayiruvchi tinish belgilari)
noqat – nuqta
soraw belgisi – so‘roq belgisi
úndew belgisi – undov belgisi
útir – vergul
qos noqat – ikki nuqta
kóp noqat – nuqtalar, uch nuqta
noqatlı útir – nuqtali vergul
sızıqsha – tire; defis, chiziqcha
qawıs – qavs
tırnaqsha – qo‘shtirnoq
Til stilleri
stilistikanıń tiykarı – stilistikaning asosi
stilistikalıq qural – stilistik vosita
sóylew mádeniyatı – nutq madaniyati
til stilleri – (til uslublari)
sóylew stilleri – nutq uslublari
ilimiy stil – ilmiy uslub
rásmiy stil – rasmiy uslub
rásmiy is qaǵazlar stili – rasmiy ish qog‘ozlari uslubi
kitabıy stil – kitobiy uslub
kórkem ádebiyat stili – badiiy uslub
kórkem súwretlew qurallları – badiiy tasvir vositalari
publicistikalıq stil – publitsistik uslub
poetikalıq stil – poetik uslub
prozalıq stil – nasriy uslub
norma – me’yor
stillik figura – uslubiy figura
tımsallar stili – timsollar uslubi
oratorlar stili – notiqlar uslubi
ocherk – ocherk
gazeta stili – gazeta uslubi
ámeliy stilistika – amaliy uslubiyat
funkcionallıq stil – funktsional uslub
jeke adam stili – individual uslub
is qaǵazlar stili – ish qog‘ozlari uslubi
janrlıq stil – janrlar uslubi
ápiwayı joba – sodda reja
qurama joba – murakkab reja
metafora – metafora
antiteza – antiteza
ellipsis – ellipsis
epitet – epitet
citata – sitata
talqılaw tekstleri – muhokama-matnlar
is qaǵazı – ish qog‘ozi
rásmiy is qaǵazları – rasmiy ish qog‘ozlari
is júrgiziw quralı – ish yuritish vositasi
qatnas qaǵazları – aloqa qog‘ozlari
rásmiy hújjetler – rasmiy hujjatlar
Sózlik – lug’at
Leksikografiya – lug’atshunoslik
orfografiyalıq (imla) sózlik – imlo lug’ati
awdarma sózlik – tarjima lug’at
yeki tillik awdarma sózlik – ikki tillik (tarjima) lug’at
russha-qaraqalpaqsha sózlik – ruscha-qoraqalpoqcha lug’at
túsindirme sózlik – izohli lug’at
sinonimler sózligi – sinonimlar lug’ati
dialektologiyalıq sózlik – shevaga xos so‘zlar lug’ati
frazeologiyalıq sózlik – frazeologik lug’at
orfoepiyalıq sózlik – orfoepik lug’at
terminologiyalıq sózlik – terminlar lug’ati
qaytalaw – takrorlash
taq tańba – toq
ózbek xalıq dialektleri –o‘zbek xalq shevalari
túrkiy tiller – turkiy tillar
jazba ádebiy til – yozma adabiy til
jazba ádebiy sóylew – yozma adabiy nutq
awızeki ádebiy sóylew – oǵzaki adabiy nutq
tiller ortasındaǵı qarım-qatnas – tillar o‘rtasidagi munosabatlar
dúnya tilleri – jahon tillari
milliy til – milliy til
mámleketlik til – davlat tili
mámleketlik til biyligi – davlat tili maqomi
Leksikologiya – leksikologiya
leksika – leksika
máni – ma’no
sóz mánisi – so‘z ma‘nosi
awısqan máni – qo‘shimcha ma’no
tiykarǵı máni – asosiy (neytral) ma’no
tuwra máni – bosh ma’no
mánili sóz – ma‘noli so‘z
bir mánili so‘z – bir ma‘noli so‘z
kóp mánili sóz – ko‘p ma‘noli so‘z
sózdiń kóp mánililigi – so‘zning ko‘p ma‘noliligi
sózdiń tuwra mánisi – so‘zning bosh ma‘nosi
leksikalıq máni – luǵaviy ma’no
stilistikalıq shegaralanǵan sózler – stilistik (uslubiy) chegaralangan so‘zlar
túbir (túbir so’z) – o‘zak
túbirles sózler – o‘zak dosh so‘zlar
sózdiń qurılısı – so‘z tarkibi
sózdiń tiykarı – so‘zning asosi (o‘zak -negizi)
tiykar sóz – tub so‘z
kásiplik (professionallıq) sózler – kasb bildiruvchi so‘zlar
kórkem shıǵarmalar – tasviriy so‘zlar (ifodalar)
leksikalıq quram – leksik qatlam
sózlik quram – lug’at qatlami
arab-parsı sózleri – arab-fors so‘zlari
basqa tillerden ózlestirilgen sózler – boshqa tillardan o‘zlashtirilgan so‘zlar
rus tilinen kirgen sózler – rus tilidan kirgan so‘zlar
rus tili arqalı kirgen sózler – rus tili orqali kirgan so‘zlar
internacionallıq sózler – internatsional so‘zlar
gónergen sózler – eskirib qolgan so‘zlar
neologizmler – neologizmlar
dórendi sóz – yasama so‘z
dara sóz – sodda so‘z
jup sózler – juft so‘zlar
qospa sóz – qo‘shma so‘z
tákirar sóz – takroriy so‘z
qısqarǵan sózler – qisqartma so‘zlar
sóz jasaw usılları – so‘z yasash usullari
sóz qosılıw usılı – so‘z qo‘shish usuli
birikken qospa sózler – qo‘shib yoziladigan qo‘shma so‘zlar
birikpegen qospa sózler – ajratib yoziladigan qo‘shma so‘zlar
termin – termin, atama
dialektlik sózler – shevaga xos so‘zlar
kórkem súwretlew – tasviriy ifoda
qollanılıw shegarası sheklengen sózler – ishlatilish doirasi cheklangan so‘zlar
jańa payda bolǵan sózler – yangi paydo bo‘lgan so‘zlar
leksikalıq bayıw derekleri – leksikaning boyish manbalari
ulıwma qollanılatuǵın sózler – umumxalq ishlatiladigan so‘zlar
topar – guruh
turaqlı sóz – ibora
sóz jasalıw – so‘z yasash
sóz baylıǵı – so‘z boyligi
sózdiń tuwra mánisi – so‘zning o‘z ma‘nosi
awıspalı máni – ko‘chma ma’no (so‘zning ko‘chma ma‘nosi)
bir stil ushın biytárep sózler – uslubiy neytral stil
ulıwmalıq máni – umumlashgan ma’no
sinonimler – sinonimlar (ma’nodosh so‘zlar)
antonimler – antonimlar (zid ma‘noli so‘zlar)
omonimler – omonimlar (shakldosh so‘zlar)
paronimler – paronimlar
frazeologiya – ibora
frazeologizm (turaqlı sóz dizbegi) – frazeologizm, ibora
frazeologiyalıq sinonimler – frazeologik sinonimlar
ushırma sózler – hikmatli so‘zlar
leksikalıq sinonimler – leksik sinonimlar
ónimli – unumli
morfologiyalıq norma – morfologik me’yor
morfologiyalıq sinonimler – morfologik sinonimlar
sinonimiya – sinonimiya
termin – termin; atama
frazeologiyalıq birlikler – frazeologik birliklar
baylanıslı ápiwayı sózler – bog‘lanishli oddiy so‘zlar
túsinik – tushuncha
atawısh sózler – otlashgan so‘zlar
Imla – imlo
Álipbe – alifbe
alfavit – alfavit
jazıw – yozuv
hárip – harf
apostrof – tutuq belgisi
bas hárip – bosh harf
ko’shıw belgisi – ko‘chish belgisi
grafika – grafika
orfografiya – orfografiya
durıs jazılıw – husnixat
sózdiń imlası – so‘zning imlosi
orfogramma – orfogramma
imla qaǵıydaları – imlo qoidalari
sózdiń jazılıwı – so‘zning yozilishi
birikken sózler – qo‘shib yoziladigan so‘zlar
birikpegen sózler – ajratib yoziladigan so‘zlar
buwınlardı ótkermelew – bo‘g‘in ko‘chirish
buwınǵa ótkermelew – bo‘g‘in ko‘chirish
Fonetika – fonetika
orfoepiya – orfoepiya
sóylew aǵzaları – nutq a‘zolari
ses – tovush
til sesleri – nutq tovushlari
dawıs – un, ovoz, tovush
dawıslı – unli
dawıssız – undosh
ún – tovush, ovoz; un
únli – jarangli
únsiz – jarangsiz
dawıslı ses – unli tovush
dawıssız ses – undosh tovush
únli dawıssız ses – jarangli undosh tovush
únsiz dawıssız ses – jarangsiz undosh tovush
erinlik dawıssız ses – lab undosh tovushi
eziwlik dawıssız ses -
juwan dawıssız ses – (yo‘g‘on undosh tovush)
jińishke dawıssız ses – (ingichka undosh tovush)
sozılınqı dawıslı – cho‘ziq unli tovush
aytılıw (orfoepiya) – aytilishi
til artı – til orqa
til aldı – til oldi
til ortası – til o‘rta
til artı – chuqur til orqa
dawıs almasıwı – tovush almashinishi
juwan dawıslı sesler – yo‘g‘on (qattiq) unli tovushlar
jińishke dawıslı sesler – ingichka (yumshoq) unli tovushlar
birgelkili dawıssız ses– qo‘sh undosh tovush
qos dawıslı háripler – qo‘sh unli harflar
qatara kelgen bir túr dawıssız hárip – qator kelgan bir xil undosh harflar
eziwlik – lablanmagan
erinlik – lablangan
erinlik dawıslı sesler – lablangan unli tovushlar
eziwlik dawıslı sesler – lablanmagan unli tovushlar
ashıq dawıslı – (ochiq unli)
qısıq dawıslı – (yopiq unli)
shawqım – shovqin
pát – urǵu
buwın – bo‘g‘in
pátli buwın – urg‘uli bo‘g‘in
pátsiz buwın – urǵusiz bo‘g‘in
kúshli pát – kuchli urǵu
ashıq buwın – ochiq bo‘g‘in
tuyıq buwın – yopiq bo‘g‘in
qamaw buwın – (ikki tomonlama yopiq bo‘g‘in)
logikalıq pát – mantiqiy urg‘u
únleslik nızamı – singarmonizm qonuni
buwın únlesligi – bo‘g‘in singarmonizmi
ilgerili tásir – oldingi ta‘sir
keyinli tásir – keyingi ta‘sir
ses únlesligi – tovush singarmoniyasi
buwınǵa bóliw – bo‘g‘inga ajratish
Qosımta – qo‘shimcha
forma – shakl
qosımta (jaǵdaw) – qo‘shimcha
sóz jasawshı qosımta – so‘z yasovchi qo‘shimcha
sóz túrlewshi qosımtalar – so‘z o‘zgartiruvchi qo‘shimchalar
sóz ózgertiwshi qosımtalar – so‘z o‘zgartiruvchi qo‘shimchalar
betlik qosımta – shaxs-son qo‘shimchasi
juwan qosımta – (yo‘ǵon qo‘shimcha)
jińishke qosımta – (ingichka qo‘shimcha)
juwan aytılǵan sózler – (yo‘ǵon aytilgan so‘zlar)
jińishke aytılǵan sózler – (ingichka aytilgan so‘zlar)
Grammatika – grammatika
Morfologiya – morfologiya
Sóz shaqapları – so‘z turkumlari
sóz shaqapları – so‘z turkumlari
mánili sózler – mustaqil so‘zlar
kómekshi sózler – yordamchi so‘zlar
Atlıq (sózler) – otlar
adam atları – shaxs bildiruvchi otlar
adam mánisindegi atlıq – shaxs ma‘nosini bildiruvchi otlar
anıq mánili atlıq – konkret otlar
anıq atlıq
anıq emes atlıq
abstrakt mánili atlıq – mavhum otlar
orın atları – o‘rin bildiruvchi otlar
orın atların jasawshı qosımtalar – o‘rin bildiruvchi otlarni yasovchi qo‘shimchalar
kásip atları – kasb bildiruvchi otlar
kásip atamaların jasawshı qosımtalar – kasb bildiruvchi otlarni yasovchi qo‘shimchalar
ǵalabalıq atlıqlar – turdosh otlar
menshikli atlıqlar –atoqli otlar
tartım qosımtaları (jalǵawlar) – egalik qo‘shimchalari
seplik qosımtaları (jalǵawlar) – kelishik qo‘shimchalari
kóplik qosımtaları (jalǵawlar) – ko‘plik qo‘shimchasi
atlıqtıń betleniwi – otning shaxs-son qo‘shimchalari bilan qo‘llanishi
atlıqtıń tartımlanıwı – otlarning egalik qo‘shimchalari bilan o‘zgarishi
seplik – kelishik
ataw sepligi – bosh kelishik
iyelik sepligi – qaratqich kelishigi
tabıs sepligi – tushum kelishigi
barıs sepligi – jo‘nalish kelishigi
orın sepligi – o‘rin -payt kelishigi
shıǵıs sepligi – chiqish kelishigi
sepleniw – turlanish
jay seplew – sodda turlanish
tartımlı seplew – (egalik qo‘shimchali turlanish)
jay sepleniw – sodda turlanish
tartımlı sepleniw – (egalik qo‘shimchali turlanish)
almasıqlıq sepleniw
atlıqtıń tiyislilik forması – otlarning qarashlilik shakli
kishireytiwshi mánili atlıq – kichraytirish va erkalash otlari
erkeletiwshi mánili atlıq
atlıqtıń stillik qollanılıwı – otlarning uslubiy qo‘llanishi
birlik san – birlik
ko’plik san – ko‘plik
dórendi atlıq – yasama ot
jay atlıq – sodda otlar
qospa atlıq – qo‘shma otlar
birikken atlıqlar – qo‘shib yoziladigan otlar
birikpegen atlıqlar – ajratib yoziladigan otlar
jup atlıq – juft otlar
tákirar atlıq – takroriy otlar
qısqarǵan atlıqlar – qisqartma otlar
menshikli qospa atlıqlar – atoqli qo‘shma otlar
kóp mánili atlıqlar – ko’p ma‘noli otlar
sinonim atlıqlar – sinonim otlar
Kelbetlikler – sifatlar
Zattıń túr-túsi – predmetning belgisi
tiykar kelbetlik – tub sifat
dórendi kelbetlik – yasama sifat
kelbetlik dárejeleri – sifat darajalari
jay dáreje – oddiy daraja
salıstırıw dáreje – qiyosiy daraja
arttırıw dáreje – orttirma daraja
páseytiw dáreje – ozaytirma daraja
jay kelbetlik – sodda sifat
qospa kelbetlik – qo‘shma sifat
jup kelbetlikler – juft sifatlar
tákirar kelbetlikler – takroriy sifatlar
birikken kelbetlikler – qo‘shib yoziladigan sifatlar
birikpegen kelbetlikler – ajratib yoziladigan sifatlar
atlıqlasqan kelbetlikler – otlashgan sifatlar
Sanlıq – son
Esaplıq san – miqdor son
qatarlıq san – tartib son
sanaq san – sanoq son
jıynaqlaw san – jamlovchi son
toplaw san – taqsim son
shamalıq san – chama son
bólshek san – kasr son
dara sanlıq – tub son
jay sanlıq – sodda son
jup sanlıq – juft sonlar
qospa sanlıq – qo‘shma son
ólshew birlikleri – hisob so‘zlari
cifr – raqam
arab sanı – arab raqami
rim sanı – rim raqami
Almasıq – olmosh
betlik almasıǵı – kishilik olmoshi
ózlik almasıǵı – o‘zlik olmoshi
siltew almasıǵı – ko‘rsatish olmoshi
soraw almasıǵı – so‘roq olmoshi
belgilew almasıǵı – belgilash olmoshi
jámlew almasıǵı – (jamlov olmoshi)
belgisizlik almasıǵi – gumon olmoshi
bolımsızlıq almasıǵı (heshkim – heshqaysi) – bo‘lishsizlik olmoshi
jay almasıq – sodda olmosh
qospa almasıq – qo‘shma olmosh
jup almasıq – juft olmosh
tákirar almasıq – takroriy olmosh
Feyil (sózler) – fe’l
feyildiń máhálleri – fe’l zamonlari
ótken máhál – o‘tgan zamon
házirgi máhál – hozirgi zamon
keler máhál – kelasi zamon
anıq ótken máhál – aniq o‘tgan zamon
jaqın ótken máhál – yaqin o‘tgan zamon
burınǵı ótken máhál – uzoq o‘tgan zamon
burın bolıp ótken máhál feyilleri – uzoq o‘tgan zamon fe’llari
anıq házirgi máhál – (aniq hozirgi zamon)
házirgi keler máhál – hozirgi-kelasi zamon
dawamlı házirgi máhál – hozirgi zamon davom fe’li
anıq keler máhál – (aniq kelasi zamon)
boljawlı keler máhál – (kelasi zamon taxmin fe’li)
niyetli keler máhál – kelasi zamon maqsad fe’li
bet – shaxs
betlik qosımtalar – shaxs-son qo‘shimchalari
betleniw – tuslanish
awıspalı feyil – o‘timli fe’l
awıspasız feyil – o‘timsiz fe’l
bolımlı feyil – bo‘lishli fe’l
bolımsız feyil – bo‘lishsiz fe’l
bolımsız forma – bo‘lishsizlik qo‘shimchasi
feyil dárejeleri – fe’l nisbatlari
ózlik dáreje – o‘zlik nisbat
belgisiz dáreje – majhul nisbat
ózgelik dáreje – orttirma nisbat
sheriklik dáreje – birgalik nisbat
awıspali feyil – (ko‘chma fe’l)
kómekshi feyiller – ko‘makchi fe’llar
tolıqsız feyil
kelbetlik feyil – sifatdosh
hal feyil – ravishdosh
háreket atı feyili – harakat nomi
atlıqlasıw – otlashuv
feyil meyilleri – fe’l mayllari
anıqlıq meyil – aniq mayl (xabar mayli)
buyrıq meyil – buyruq-istak mayl
shárt meyil – shart mayl
tilek meyil – (tilak mayli); maqsad mayli
atawısh feyil – otlashgan fe’l
atawısh feyil toplamı – otlashgan fe’l oborotlari
jay qospa feyil – sodda fe’l
qospa feyil – qo‘shma fe’l
jup feyil – juft fe’l
birikken qospa feyiller – (qo‘shib yoziladigan qo‘shma fe’llar)
birikpegen qospa feyiller – ajratib yoziladigan qo‘shma fe’llar
sinonim feyiller – sinonim fe’llar
Ráwish – ravish
waqıt ráwishi – payt ravishi
orın ráwishi – o‘rin ravishi
sın ráwishi (tez – az) – holat ravishi
muǵdar-dáreje ráwishi – miqdor-daraja ravishi
sebep ráwishi – sabab ravishi
maqset ráwishi – maqsad ravishi
ráwishtiń dárejeleri – ravishlarda daraja
ráwishtiń salıstırıw dárejesi – ravishning qiyosiy darajasi
ráwishtiń arttırıw dárejesi – orttirma daraja
jay ráwish – sodda ravish
qospa ráwish – qo‘shma ravish
Kómekshi sózler – yordamchi so‘zlar
dáneker sózler – bog‘lovchilar
dánekerlik xızmettegi sózler – bog‘lovchi vazifasidagi so‘zlar
biriktiriwshi dáneker – biriktiruvchi bog‘lovchi
baǵındırıwshı dáneker – ergashtiruvchi bog‘lovchi
dizbeklewshi dánekerler – biriktiruvchi bog‘lovchilar
awıspalı dáneker – ayiruv bog‘lovchisi
qarsılas dáneker – zidlov bog‘lovchisi
sebep dáneker – sabab bog‘lovchisi
shárt dáneker – (shart bog‘lovchisi)
nátiyje dáneker – (natija bog‘lovchisi)
gezekles dáneker (gá) – inkor bog‘lovchisi
dara dáneker – sodda (yakka) bog‘lovchi
qospa dáneker – qo‘shma bog‘lovchi
tákirar dánekerler – takror bog‘lovchilar
tirkewish – ko’makchi
túpkilikli tirkewishler – sof (tub) ko‘makchilar
atawısh tirkewishler – ot ko‘makchilar
feyil tirkewishler – fe’l ko‘makchilar
tirkewish xızmettegi sózler – vazifadosh ko‘makchilar
janapay – yuklama
soraw janapay – so‘roq yuklamasi
ayırıw-sheklew janapayı – ayiruv-chegaralov yuklamasi
kúsheytiw janapayı – kuchaytiruv yuklamasi
modallıq janapay – (modallik yuklamasi)
eliklewish sózler – taqlid so‘zlar
seske eliklewish sózler – (tovushga taqlid so‘zlar)
kóriniske eliklewish sózler – (ko‘rinishga taqlid so‘zlar)
dara eliklewish sózler – sodda taqlid so‘zlar
jup eliklewish sózler – juft taqlid so‘zlar
tákirar eliklewish sózler – takror taqlid so‘zlar
tańlaq sózler – undovlar
buyrıq (imperativ) tańlaq – buyruq undovlar
tuyǵı-sezim tańlaq – his-hayajon undovlar
turmıs-salt (etiketlik)
tańlaq –
tiykarǵı tańlaq – tub undov so‘z
dara tańlaq – sodda undov so‘z
jup tańlaq – juft undov so‘z
tákirar tańlaq – takroriy undov so‘z
modal sózler – modal so‘zlar
Sintaksis – sintaksis
Dara gáp – sodda gap
sóz dizbegi – so‘z birikmasi
mánilik qatnas – ma’noviy aloqa
sintaksislik máni – sintaktik ma’no
sintaksislik baylanıs – sintaktik bog‘lanish
bas so‘z – bosh so‘z
ǵárezsiz – (tobelanmagan)
ǵárezli sóz – tobe so‘z
úylesiw - izafet
kelisiw – moslashuv
jupkerlesiw – bitishuv
basqarıw – boshqaruv
atawısh sóz dizbegi – otli so‘z birikmasi
feyil sóz dizbegi – fe’lli so‘z birikmasi
teń (dizbekli) baylanıstaǵı sózler – teng bog‘langan so‘zlar
jubaylas – juft
gáp – gap
xabar gáp – darak gap
soraw gáp – so‘roq gap
úndew gáp – undov gap
buyrıq gáp –buyruq gap
jay gáp – sodda gap
keńeytilgen jay gáp – yoyiq sodda gap
keńeytilmegen jay gáp – yiǵiq sodda gap
gáptiń grammatikalıq tiykarı – gapning grammatik asosi
gap aǵzaları – gap bo‘laklari
gáptiń bas aǵzaları – gapning bosh bo‘laklari
gáptiń ekinshi dárejeli aǵzaları – gapning ikkinchi darajali bo‘laklari
baslawısh – ega
bayanlawısh – kesim
feyil sóz dizbegi – fe’lli birikma
atawısh sóz dizbegi – otli birikma
qospa bayanlawısh – murakkab kesim
anıqlawıshlıq qatnastaǵı sóz dizbegi – aniqlovchi aloqasidagi so‘z birikmasi
atlıq-bayanlawısh – ot-kesim
anıqlawısh – aniqlovchi
jupkerlesiwshi anıqlawısh – sifatlovchi aniqlovchi
úylesiwshi anıqlawısh – qaratqich(li) aniqlovchi
tolıqlawısh – to‘ldiruvchi
tuwra tolıqlawısh – vositasiz to‘ldiruvchi
qıya tolıqlawısh – vositali to‘ldiruvchi
pısıqlawısh – hol
waqıt pısıqlawısh – payt holi
orın pısıqlawısh – o‘rin holi
sebep pısıqlawısh – sabab holi
maqset pısıqlawısh – maqsad holi
sın pısıqlawısh – ravish holi
shárt pısıqlawısh – shart holi
qarsılas pısıqlawısh – to‘siqsizlik holi
pısıqlawıshlıq qatnastaǵı sóz dizbegi – hol munosabatli so‘z birikmasi
hal feyil toplamı – ravishdosh oboroti
ayqınlawısh – izohlovchi
ayqınlanıwshı aǵza – izohlanmish
kelbetlik feyil toplamı – sifatdosh oboroti
tolıqlawıshlıq qatnastaǵı sóz dizbegi – to‘ldiruvchi aloqasidagi so‘z birikmasi
keńeytilgen anıqlawısh – (kengaytirilgan (yoyiq) aniqlovchi
keńeytilgen ayqınlawısh – (kengaytirilgan (yoyiq) izohlovchi)
keńeytilgen gáp aǵzası – (kengaytirilgan (yoyiq) gap bo‘lagi)
sintaktaksislik wazıypa – sintaktik vazifa
tuwra gáp – ko’chirma gap
ózlestirilgen gáp – o‘zlashtirma gap
avtor gápi – avtor (muallif) gapi
dialog – dialog
replika – luqma; replika
sóylewshiniń gápi – muallif gapi
tuwra orın tártip – odatdagi tartib
awıspalı orın tártip – o‘zgargan tartib
orın tártibi – o‘rinlashish tartibi
orın almasıw tártibi – o‘zgargan tartib
inversiya – inversiya
tolıq emes gáp – to‘liqsiz gap
tolıq gáp – to’liq gap
gáptiń birgelkili aǵzaları – gapning uyushiq bo‘laklari
ulıwmalastırıwshı sózler – umumlashtiruvchi so‘zlar
úylesiw (izafet) – izofa
qaratpa (so’z; aǵza) – undalma
bir bas aǵzalı gápler – bir bosh bo‘lakli gaplar
eki bas aǵzalı gápler – ikki bosh bo‘lakli gaplar
feyil bir bas aǵzalı gápler – (fe’lli bir bosh bo‘lakli gaplar)
feyil toplamları – (fe’lli o‘ramlar; oborotlar)
iyesi belgili gáp –shaxsi (egasi) ma‘lum gap
iyesi belgisiz gáp –shaxsi (egasi) noma‘lum gap
iyesi ulıwmalasqan gáp – shaxsi umumlashgan gap
iyesiz gap – shaxssiz (egasiz) gap
atawısh bir bas aǵzalı gápler – (otli bir bosh bo‘lakli gaplar)
ataw gáp – atov gap
tańlaq sóz-gápler –
sóz-gápler – so‘z-gaplar
soraw sóz-gápler – (so‘roq so‘z-gaplar)
qaratpa sóz-gápler – (undalma so‘z-gaplar)
maqullawshı sóz-gáp – (tasdiq ma‘noli so‘z-gap)
ayırımlanbaǵan ayqınlawısh – ajratilmagan izohlovchi
ayırımlanǵan ayqınlawısh – ajratilgan izohlovchi
ayırımlanǵan pısıqlawısh – ajratilgan hol
biykarlawshı sóz-gáp – (inkor ma‘noli so‘z-gap)
buyrıq gáp – buyruq gap
gáptiń ayırımlanǵan aǵzaları – gapning ajratilgan bo‘laklari
jay atawısh bayanlawısh – (sodda otlashgan ega)
jay ayqınlawısh – sodda izohlovchi
jay baslawısh – sodda ega
jay feyil bayanlawısh – sodda fe’l kesim
jay tolıqlawısh – sodda to’ldiruvchi
jup anıqlawısh – juft aniqlovchi
kiris aǵza – (kirish bo‘lak)
kiris gáp – (kirish gap)
qospa atawısh bayanlawısh – qo‘shma ot kesim
qospa ayqınlawısh – qo‘shma izohlovchi
qospa bayanlawısh – qo‘shma kesim
qospa feyil bayanlawısh – qo‘shma fe’l kesim
qospa tolıqlawısh – qo‘shma to‘ldiruvchi
qospa anıqlawısh – qo‘shma aniqlovchi
grammatikalıq sinonimler – grammatik sinonimlar
Qospa gáp – qo‘shma gap
dizbekli qospa gáp– bog‘langan qo‘shma gap
dánekerli dizbekli qospa gáp – bog‘lovchi yordamida bog‘langan qo‘shma gap
biriktiriwshi dánekerli dizbekli qospa gáp – biriktiruv bog‘lovchisi yordamida bog‘langan qo‘shma gaplar
bir waqıtlı mezgilles dizbekli qospa gáp – bir vaqtda yuz beradigan inkor bog‘langan qo‘shma gap
dánekerli awıspalı dizbekli qospa gáp – ayiruv bog‘lovchisi yordamida bog‘langan qo‘shma gap
qarsılas dizbekli qospa gáp – zidlov bog‘lovchilari yordamida bog‘langan qo‘shma gaplar
dánekerli gezekles dizbekli qospa gáp – bog‘lovchi yordamida zidlab bog‘langan qo‘shma gap
sebep-nátiyje dizbekli qospa gáp – sabab-natija bog‘langan qo‘shma gap
izbe-iz mezgilles dizbekli qospa gápler – ketma-ket kelgan inkor mazmunidagi qo‘shma gaplar
mezgilles dizbekli qospa gáp – inkor yordamida bog‘langan qo‘shma gap
túsindirmeli dizbekli qospa gáp – izohlash asosida bog‘langan qo‘shma gap
teń baǵınıńqılı qospa gápler – teng ergash gapli qo‘shma gaplar
dánekersiz dizbekli qospa gáp – bog‘lovchisiz bog‘langan qo‘shma gap
dánekersiz mezgilles’ dizbekli qospa gáp – inkor mazmunli bog‘lovchisiz bog‘langan qo‘shma gap
dizbeklewshi intonaciya – bog‘lovchi ohang
intonaciyalıq dizbekli qospa gáp – ohang yordamida bog‘langan qo‘shma gaplar
baǵınıńqılı qospa gáp – ergashgan qo‘shma gap
sın baǵınıńqılı qospa gáp – holat mazmunidagi ergash gapli qo‘shma gap
bas gáp – bosh gap
baǵınıńqı gáp – ergash gap
baǵınıńqı so’z – tobe so‘z
baǵınıńqı baylanıstaǵı sózler – tobe (ergash) bog‘langan so‘zlar
baǵınıńqılı baylanıslı qospa gáp – tobe bog‘langan qo‘shma gap
anıqlawısh baǵınıńqı gáp – aniqlovchi ergash gap
tolıqlawısh baǵınıńqı gáp – to‘ldiruvchi ergash gap
pısıqlawısh baǵınıńqı gáp – hol ergash gap
qarsılas baǵınıńqılı qospa gáp – zidlov ergashgan qo‘shma gap
salıstırmalı baǵınıńqılı qospa gáp – qiyoslash yordamida ergashgan qo‘shma gap
maqset baǵınıńqılı qospa gáp – maqsad ergash gapli qo‘shma gap
sebep baǵınıńqılı qospa gáp – sabab ergash gapli qo‘shma gap
orın baǵınıńqılı qospa gáp – o‘rin ergash gapli qo‘shma gap
waqıt baǵınıńqılı qospa gáp - payt ergash gapli qo‘shma gap
shárt baǵınıńqılı qospa gáp – shart ergash gapIi qo‘shma gap
izbe-iz baǵınıńqılı qospa gápler – ketma-ket ergash gapli qo‘shma gaplar
kóp baǵınıńqılı qospa gápler – bir necha ergash gapli qo‘shma gaplar
aralas qospa gápler – aralash qo‘shma gaplar
sintaksislik sinonimler – sintaktik sinonimlar
Baylanıslı sóylew – bog‘lanishli nutq
qurama sintaksislik pútinlik – murakkab sintaktik butunlik
tiykarǵi pikir – asosiy fikr
temanıń mazmunı – mavzuning mazmuni kirisiw – boshlama
tiykarǵi bo’lim – asosiy qism
taza jol – yangi yo‘l, yangi satr, abzats
juwmaq – xulosa
izbe-iz baylanıs – ketma-ket bog‘lanish
parallel baylanıs – parallel bog‘lanish
kontakt baylanıs – kontakt bog‘lanish
distant baylanıs – distant bog‘lanish
ápiwayı joba –sodda reja
qurama joba – murakkab reja
Irkilis belgi – tinish belgisi
ajıratıwshı irkilis belgisi – (ajratuvchi tinish belgisi)
bóliwshi irkilis belgileri – (ayiruvchi tinish belgilari)
noqat – nuqta
soraw belgisi – so‘roq belgisi
úndew belgisi – undov belgisi
útir – vergul
qos noqat – ikki nuqta
kóp noqat – nuqtalar, uch nuqta
noqatlı útir – nuqtali vergul
sızıqsha – tire; defis, chiziqcha
qawıs – qavs
tırnaqsha – qo‘shtirnoq
Til stilleri
stilistikanıń tiykarı – stilistikaning asosi
stilistikalıq qural – stilistik vosita
sóylew mádeniyatı – nutq madaniyati
til stilleri – (til uslublari)
sóylew stilleri – nutq uslublari
ilimiy stil – ilmiy uslub
rásmiy stil – rasmiy uslub
rásmiy is qaǵazlar stili – rasmiy ish qog‘ozlari uslubi
kitabıy stil – kitobiy uslub
kórkem ádebiyat stili – badiiy uslub
kórkem súwretlew qurallları – badiiy tasvir vositalari
publicistikalıq stil – publitsistik uslub
poetikalıq stil – poetik uslub
prozalıq stil – nasriy uslub
norma – me’yor
stillik figura – uslubiy figura
tımsallar stili – timsollar uslubi
oratorlar stili – notiqlar uslubi
ocherk – ocherk
gazeta stili – gazeta uslubi
ámeliy stilistika – amaliy uslubiyat
funkcionallıq stil – funktsional uslub
jeke adam stili – individual uslub
is qaǵazlar stili – ish qog‘ozlari uslubi
janrlıq stil – janrlar uslubi
ápiwayı joba – sodda reja
qurama joba – murakkab reja
metafora – metafora
antiteza – antiteza
ellipsis – ellipsis
epitet – epitet
citata – sitata
talqılaw tekstleri – muhokama-matnlar
is qaǵazı – ish qog‘ozi
rásmiy is qaǵazları – rasmiy ish qog‘ozlari
is júrgiziw quralı – ish yuritish vositasi
qatnas qaǵazları – aloqa qog‘ozlari
rásmiy hújjetler – rasmiy hujjatlar
Sózlik – lug’at
Leksikografiya – lug’atshunoslik
orfografiyalıq (imla) sózlik – imlo lug’ati
awdarma sózlik – tarjima lug’at
yeki tillik awdarma sózlik – ikki tillik (tarjima) lug’at
russha-qaraqalpaqsha sózlik – ruscha-qoraqalpoqcha lug’at
túsindirme sózlik – izohli lug’at
sinonimler sózligi – sinonimlar lug’ati
dialektologiyalıq sózlik – shevaga xos so‘zlar lug’ati
frazeologiyalıq sózlik – frazeologik lug’at
orfoepiyalıq sózlik – orfoepik lug’at
terminologiyalıq sózlik – terminlar lug’ati
qaytalaw – takrorlash
taq tańba – toq