Shan’araq instutin bunnan bılay da bekkemlew ha’m rawajlandıriw, jas shan’araqlardın’ huqıqıy ja’ne sotsiyallıq-ekonomikalıq ma’plerin qorg’aw ha’m qollap quwatlawdı kusheytiw boyınsha alıp barılıp atırg’an is ilajlardı sapa jag’ınnan jan’a basqıshqa ko’teriw, fizikalıq jaqtan salamat, ruwxıy jetik ha’m ha’r ta’repleme rawajlang’an na’wqıran a’wladtı ta’rbiyalawda ma’mleketimizde ko’plegen reformalar a’melge asırılmaqta.

Keleshegimizdin’ tırnag’ı bilim da’rgaylarında jaratıladı, basqasha aytqanda xalqımızdın’ erten’gi kuni qanday bolıwı perzentlerimizdin’ bu’gin qanday ta’lim ha’m tarbiya alıwına baylanıslı ekenligin umıtpawımız kerek. XIX asirdin’ ortasına kelip "Mektep gigiyenası" rawajlana basladı. 1954-jıdan baslap "Balalar ha’m o’spirimler gigiyenası" dep atala basladı. Jas o’spirimlik da’wir bul osiw da’wiri esaplanadı. Sonlıqtanda mektep jasındag’ı balalardın’ ku’timine itibar beriw arqalı bir qansha keselliklerdin’ aldın alg’an bolamız. O’spirim jasındag’ı balalar bir iyinli papkalar arqalawı apiwayı mısal boladı. Sonlıqtan mekteptegi parta, stol, stullardı, taxtanı gigenalıq qag’ıydalarg’a boysıng’an halda jaylastırıw lazım.

Mine sonın’ ushın to’mendegi mag’lıwmatlarımızda oqıwshılardın’ den sawlıg’ına tiyisli geypara gigenaliq talaplar haqqında so’z etpekshimiz. Balalar menen shug’ullanıw ushın stollardı to’mendegi qag’ıydalarg’a a’mel qılg’an halda qoyıw maqsetke muwapıq.

- Stollar shepten jaqtılıq tu’setug’ın, aynalı ta’repke qoyıw.
- Eki orınlı stollar 3-qatardan aspawı kerek.
- Stollar arasındag’ı aralıq 0,5 metrden aspawı kerek.
- Diywallarg’a asılg’an doska (baner, plakat, ko’rgizbe qurallar) bet ko’lemi 0,71-1,5 metr bolıwı kerek.

Ko’zdin’ gigenalıq qag’ıydaları. Ha’zirgi ku’nde ko’z aynek tag’ıp atırg’an o’spirimlerdi k’oplep ushıratamız ha’m bul ne sebepten kelip shıg’adı degen sorawg’a onın’ gigena qag’ıydaların tolıg’ı menen a’mel qılmaw tiykarg’ı faktor boladı. Sonlıqtan to’mendegi qag’ıydalarg’a itibar beriwimiz kerek.

- Kitap penen ko’z arası 30 sm kem bolmawı kerek.
- Ko’z sharshap qalmawı ushın 20-30 minut oqıg’annan keyin 1-2 minut dem aldırıw uzaqqa qaraw h.t.b.
- Jatıp oqıw, transport qurallarında, awqatlanıp atırıp oqıw qadag’an etiledi.
- Partalarg’a oqıwshılardı boyına tuwrı keletug’ın etip otırg’ızıw tiyis, bunda kishkene boylı ha’m ko’zi a’zzi oqıwshılardı aldıng’ı partalarg’a 1-partadan 5-partag’a shekem otırg’ızıladı, al basqaların to’mendegi qatardag’ı ko’rsetkishler boyınsha otırg’ızıw tiyis.

Oqıwshının’ sm de boyı
Partanın’ nomeri
110-119 6
120-129 7
130-139 8
140-149 9
150-159 10
160-169 11
170-179 12

Al doska menen artqı parta (stoll) arası 8-9m bolıwı kerek. Doskanı baslawshı klaslar ushın 80-85 sm biyik, al joqarg’ı klaslarda 90-95 sm de pol menen doskanın’ arası usı aralıqta biyik bolıwı tiyis. Egerde usı qag’ıydalarg’a boysınbasa qa’ddi-qawmettin’ natuwrı qa’liplesiwi bir neshe tu’rli boladı: iyilgen , lordoz, kifoz, qaqayg’an, skolioz qa’ddi-qa’wmetler boladı. Qa’ddi-qa’wmettin’ buzılıwına tek g’ana adamnın’ sırtqı ko’rinisi o’zgerip qoymastan, sonın’ menen birge ol ishki organlar: o’kpe, ju’rek, bawır, bu’yrek, asqazan ha’m ishek sıyaqlılardın’ rawajlanıwına da funktsiyasına da keri ta’sir jasaydı.

Stoll ha’m stullardın’ gigenik qag’ıydaları.

Uyde sabaq tayarlawshılar ushın oqıwshının’ arnawlı ornı bolıwı kerek. Bul orın aynag’a jaqın jerde jaylasqan, stoll lampası sheti ko’k ren’li qalpaqlı bolsa maqsetke muwapıq boladı. Boydın’ o’siwine qarap stol ha’m stullar to’mendegi kestege qarap otırg’ızıladı.

Oqıw da’wirleri Stol (sm) Stul (sm)
Baslang’ısh klaslar ushın 54-60 32-36
Orta klaslar ushın 62-66 40-42
Joqarı klaslar ushın 72-78 44-48


Tash PMI No’kis filiali
Emlew isi fakulteti studenti: On’g’arbaev.D